نقد خرد در شاهنامه

این مقاله می‌خواهد با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی نشان دهد که تعلق فردوسی به عصر طلایی تمدن ایرانی که خرد گرایی ویژگی ممتاز آن به شمار می‏آید، درخشش خرد در فرهنگ باستانی ایران که وی میراث‏دار آن است و جایگاه خرد در مذهب تشیع که مذهب مختار اوست، هیچ یک خاطر فرزانه طوس را که خود نیز بنا بر استعداد شخصی حکیمی خردباور و خردپذیر است، از توجه به وجوه منفی و ناپسندیده خرد منصرف نساخته است. از این‌رو به‌رغم باور غالب، شاهنامه تنها عرصه ستایش خرد نیست، بلکه از خردِ ناستوده و آسیب‏های آن نیز سخن‏ها دارد.یافته‌های مقاله حاضر، هم چنین ابهام موجود در خوانش و مفهوم بیتی از مقدمه شاهنامه را که عبارتست از: ازو شادمانی و زویت غمیستو زویت فزونی و هم زو کمیستمرتفع می‏سازد و نظر مخاطبان را به آسیب شناسی خرد از منظر فردوسی جلب کند. نگارنده با وجود جست و جو در حاصلِ تتبعات شاهنامه پژوهان، قرایت و معنی پیشنهادی مقاله حاضر برای بیت یادشده و نیز بحث «نقد خرد در شاهنامه» را فاقد پیشینه یافته است.