بررسی شعر نظامی بر اساس نظریه ارتباطی یاکوبسن

نظریه ارتباطی یاکوبسن بر شش اصل استوار است که سه اصل اساسی و سه اصل فرعی دارد: (فرستنده، گیرنده، پیام، زمینه، رمز، تماس). این نظریه شعر را از جنبه‌های بلاغی، دستور زبان، معنا و... تحلیل می‌کند. در این مقاله، نظریه یاکوبسن درباره شعر با بیان نمونه‌هایی از اشعار نظامی، تطبیق داده شده است. شعر نظامی از نظر علم بلاغی ارزش چشمگیری دارد، این پژوهش به توجه شاعر به این اصول بلاغی و نیز نظر او درباره ارتباط شاعر با مخاطب می‌پردازد. به این طریق می‌توان دانست که این شاعر توانا به هنر خود و تاثیرگذاری آن بر خواننده چگونه می‌نگریسته است. این امر بدون توجه به صورت و معنای شعر و شیوه کاربرد آنها میسر نمی‌شود. در خمسه و دیوان نظامی، حضور مخاطب و توجه گوینده به وی مشهود است و بین گوینده و شنونده ارتباطی دو سویه برقرار است؛ یعنی مخاطب نیز بر شاعر اثر می‌گذارد. در بخش دوم مقاله به شش عنصر ارتباطی یاکوبسن پرداخته شده که کارکردی ویژه دارد و در شعر این شاعر به خوبی می‌توان این کارکردها (مخصوصاً کارکرد ادبی و هنری) را دید.