تحلیل عناصر مفهومی هنر در سروده‌های شاعران قرن ششم هجری

در این پژوهش نویسنده با یاری گرفتن از مبانی معنی شناسی مفهومی به استخراج مولّفه های معنایی نشان دار شده برای مفهوم هنر در شعر قرن ششم پرداخته و با نگاهی انتقادی و ویرایشی به سازه های شناسانده شده برای معنی شناسی مفهومی، به بازبینی این سازه ها و کاربرد شناسی آنها در پژوهش های زبانی و ادبی روی آورده است. پس از دسته بندی مولّفه های معنایی در حوزه های هم بسته با هر مولّفه، پانزده حوزۀ معنایی گوناگون برای مفهوم هنر در سروده های شاعران قرن ششم به دست آمده است. حوزه های معنایی زبان ادبی، حکمت عملی، مدح، زیبایی شناسی، صناعت، اخلاق و خُلق و خوی، نقد اجتماعی، جنگ، انسان شناسی، جانور شناسی، دین، کیهان شناسی، زیست بوم شناسی، عرفان و عشق حوزه هایی هستند که به ترتیبِ گستردگیِ دامنه، مولّفه های معنایی مفهوم هنر را دربرگرفته اند. در حوزۀ زبان ادبی، پدیدار های متنوّع هستی شناختی با ابزار های تشبیه و استعارۀ کِنایی کارمایۀ تصویر سازی شاعرانه قرار گرفته اند. در حوزۀ معنایی مدح، هنر ویژگی ممدوح، بازبستۀ وی و نا توان در برابر وی گزارش شده است. مولّفه های گِرد آمده در حوزۀ زیبایی شناسی نشان می‌دهد شعر قرن ششم زمینه‌ساز گفتمان زیبایی‌شناسی بوده است. حوزۀ معنایی صناعت نیز از فنون و حرفه‌های گوناگونی برساخته شده است. خصایل فردی و اجتماعی در حوزۀ معنایی اخلاق و خُلق‌وخوی گِرد آمده اند. نا کامروایی شاعران قرن ششم از هنر خویش، حوزۀ معنایی نقد اجتماعی را مفهوم گذاریکرده است. جنگاوری و ویژگی ابزار جنگی نیز برای مفهوم هنر نشانه گذاری شده است. هنر همچنین در حوزۀ انسان‌شناسی مَلَکه ای انسانی برشمرده شده و با وجود این، ویژگی جانوران گوناگون نیز دانسته شده است. خدا شناسی و دین و لازمۀ نشان داریِ دین نیز برای هنر مفهوم گذاری شده است. سرانجام هنر ویژگی جهان و اجرام کیهانی گزارش شده و با مولّفه های متفرّدی از زیست بوم شناسی، عرفان و عشق مفهوم دار شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد هنر در چهارچوب مطالعاتی اشاره شده، مفهومی بسیار فراگیر و خلاف پنداشت های متعارَف امروز دارد.

analysis of conceptual elements of art in the poems of poets of the sixth century ah

in this research the author has elicited the marked semantic features / components of art concept in the poetry of 6th century with using the principles of conceptual semantics. with a critical and editorial look at the structures identified for conceptual semantics, he has reviewed these structures and their application in the field of linguistic and literary research. after classification of semantic features in relevant fields with every feature, fifteen various semantic fields acquired for art concept in the poems of 6th century poets. these semantic fields in order of extenting their domains are: literary language, practical wisdom, eulogy, aesthetics, craft, morality and habitude, social criticism, war, anthropology, zoology, religion, cosmology, ecology, mysticism and love. in literary language field, the diverse ontological phenomenon have been the materials for the poetical imagery with figurative devices, i.e. simile and implicit metaphor. in the semantic realm of praise, the art of the praiseworthy feature, incapable, has been reported against him. the components obtained in the field of aesthetics show that the poetry of the sixth century was the basis of the discourse of aesthetics. the semantic field of industry has been obtained from various techniques and professions. individual and social characteristics are grouped in the semantic domain of morality and temperament. non gratification of poets in 6th century from their art has conceptualized the semantic field of social criticism. also warfare and the quality of martial instrumen are also marked for the concept of art. art has also been enumerated in the field of anthropology of human habits and, nevertheless, has been considered as a feature of various animals. theism, religion and requisite for earmarking the religion also conceptualized for art. finally, art has been reported as a feature of the universe and cosmic objects and has been conceptualized with singular semantic features of ecology, mysticism and love. the research findings show that art has a very comprehensive concept in the framework of the mentioned studies and is contrary to the conventional notions of today. the research findings prove that art in the studied framework has a most comprehensive and despite to usual assumptions concept.