رخش؛ اسبِ واگذارشدۀ گرشاسپ به رستم

در این نوشتار، به روش بازکاوی متن و با شیوۀ تطبیقی، همسانی رستم و گرشاسپ از دید ویژگی تنانه و کالبدینۀ اسبان آن دو پهلوان بررسی و تحلیل می‌شود. رستم پس از ستاندن جهان پهلوانی، در برابر افراسیاب که سپاهی انبوه برای تازش به ایران شهر گسیل داشته، درمی ایستد؛ اما برای ایستادگی در برابر تورانیان و پای‌گذاری به نبردگاه، دو چیز از زال می خواهد: یکی گرز و دیگری اسب. زال نیز نخست گرز نیای خود، گرشاسپ پهلوان را که به سام رسیده بود، به تهمتن می‌دهد و سپس با گردآوردن گله های بسیار از اسبان، زمینه را برای گزینش اسبی درخور و فراسویی برای تهمتن فراهم می آورد. رستم از میان اسبان گوناگون، اسبی میان لاغر برمی گزیند. درنگ در معنی نام گرشاسپ و فرادید نهادن همانندی های بسیار میان او و رستم، همچون زاده شدن از پهلوی مادر، همسانی در برخورد با آتش، فروافتادن در جایی گود، نبرد همسان با اکوان و گندرَو و... این انگاره را سامان می دهد که گرشاسپ که به معنی دارندۀ اسب لاغر است، در گذر اسطوره به حماسه، افزون بر گرز خویش، اسبِ میان لاغر خود را در حماسۀ ملی به تهمتن وا می گذارد و بدین گونه رخش، یادگاری می تواند بود از بخش «کِرِس» یا «کرش» در نام «گرش اسپ» که به معنی اسب نزار است.

Rakhsh: horse entrusted from Garshasp to Rostam

In this article, by analyzing the text and using a comparative method, the similarities between Rostam and Gershasep are examined from the point of view of the physical characteristics of the horses of those two. After receiving the title of world heroism, Rostam stands against Afrasiab who has sent a large army to invade Iran. But in order to stand against the Turanians and set foot on the battlefield, he wants two things from Zal: one is a mace and the other is a horse. First, Zāl gives the mace of Garshasp his great grandfather to Rostam and then, by gathering many herds of horses, provides the conditions for Rostam to choose a suitable horse. Rostam chooses a slim waist horse from various horses. Regarding to the meaning of Garshasp's name and also attending to many similarities between him and Rostam, such as: being born from mother's side, being similar in dealing with fire, falling into a holl, a similar battle with Akvān and Gandarva, etc. it is hypothesized that Garshasp, who means the owner of a thin horse, in addition to his mace, gives his slender horse to Rostam as well. So, Rakhsh can be a reflection of the part Kres or Kresh in the name Garshasp which means lean horse.