تحلیل تصویر کنشگری خداوند در باب کشاورزی، از اسطوره تا عرفان

تصاویرِ خدا حاصل تلاش‌های ذهن بشر برای شناخت بهتر وجودی رازناک و قدسی است. یکی از این تصاویر برجستۀ خدا در گسترۀ تخیّل نامحدود بشر، «خدایِ کشاورز» است که از آن می‌توانیم تحت عنوان کنشگری خداوند در باب کشاورزی یاد کنیم. این تصویر، در بطن تصاویر قلمرو روییدنی‌ها، جنبه‌ای از کنش و عملکرد خدا را در خلقت عینی و ملموس می‌کند. کنشگری خدا در حوزه کشاورزی، در متونی که مَحمل تصویرسازی برای خدا هستند، علی‌رغم حضور پویایی که دارد، تحولات و دگرگونی‌های چندی را پشت سر گذاشته است. نوشتار پیش رو با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد تحلیل بوطیقای استعاره، این تصویر را در اساطیر، متون مقدس و عرفان بررسی کرده‌است. در اساطیر، آفرینش خدا در عملکرد الهه باروری و ایزد میرای گیاهی در قالب چرخش فصول تبیین می‌شود. در متون مقدس این کنش به اهورامزدا، یهوه، خدایِ پدر و الله متناسب با بافت حاکم بر هر متن واگذار می‌شود و در عرفان هم این کنش به شکلی متنوع و جامع با محوریت انسان، به تصویر کشیده می‌شود. نتایج بررسی نشان داد که این تصویر، سیری چرخشی را از طبیعت بیرون به طبیعت درون انسان و از طبیعت عینی به طبیعت انتزاعی پیموده است. همچنین گسترش دامنۀ اختیار و سیطرۀ خدا بر جهان و انسان از مواردی است که در دگردیسی این تصویر به چشم می‌خورد.

Analysis of God's active image in agriculture from myth to mysticism

Images of God are the result of the efforts of the human mind to understand better the mysterious and sacred existence.One of the most prominent images of God in the infinite range of human imagination is the God of the Farmer from whom we can call God's action in agriculture. This image, inside of the images of the realm of herbages makes the aspect of God's action in creation objective and tangible.God's activity in agriculture in texts that contain images for God, despite its dynamic presence, has undergone several changes. The present article has been reviewed this image in mythology, sacred texts and mysticism with a descriptiveanalytical method and with the approach of metaphorical analysis. In mythology, the creation of God in the work of the goddess of fertility and the god of plant death is explained in the form of the rotation of seasons. In the sacred texts, this action is assigned to Ahuramazda, Yahweh, the God of the Father and Allah, in accordance with the context of each text, and in mysticism, this action is depicted in a diverse and comprehensive way with human focus.The results of the study showed; this image has passed a rotational journey from nature outside to nature within man and from objective nature to nature. In addition, the expansion of God's authority and dominion over the world and man is one of the things that can be seen in the transformation of this image.