بررسی و تحلیل تطبیقی دجال در شعر فارسی و روایات اسلامی

مسئلۀ دجال در بیشتر ادیان بیان شده و فتنه او به پیامبران یادآوری شده است. نخستین بار در رساله یوحنا به او اشاره شده است. مقصود یوحنا از دجال، کسانی هستند که دربارۀ تجسم مسیح، آراء گوناگون دارند، و نیز هر روحی که تجسم عیسی را انکار کند، دجال است. اما پیش‌زمینه های شکل‌گیری مفهوم دجال را می توان در مباحث مکاشفاتی و فرجام‌شناسانه دوره های اولیه تاریخ یهود، به ویژه در کتاب دانیال یافت. این موضوع در متون اسلامی نیز به صورتهای گوناگون آمده و در مورد اصل آن احتمالاتی داده شده است. برخی معتقدند که شخص است، برخی معتقدند، نوع و وصف است. با ورود مضامین قرآنی و اسلامی به ادب فارسی، مضامین مربوط به دجال نیز مورد استفادۀ شاعران قرار گرفته و در شعرشان انعکاس یافته است. قصد شاعران از بیان این مضامین صرفاً تلمیح نبوده، بلکه از آنها برای بیان دیدگاه های خود در قالب تشبیه و استعاره ، نماد استفاده کرده اند. هر چند دجال شخصیتی منفور است و در شعر فارسی بازتاب گسترده ای نداشته است؛ با وجود این، همین بازتاب کم، ویژه و قابل توجه است.در شعر فارسی «شخص بودن دجال» غالب است و شاعران به احتمالات دیگری که در متون اسلامی دربارۀ او داده شده است توجهی ندارند.این مقاله، چگونگی بازتاب دجال در دوحیطه متون اسلامی و شعر فارسی را دربخش های جداگانه بررسی کرده و درضمن نتیجه گیری، مقایسه ای میان این دو حیطه در این موضوع به عمل آورده است.

A Comparative Study and Analysis of the Antichrist in Persian Poetry and Islamic Traditions

The issue of the Antichrist has been mentioned in most religions and his sedition has been reminded to the prophets as first mentioned of him in the Epistle of John. According to John, the Antichrist is any one who has different opinions about the embodiment of Christ, and any spirit that denies the embodiment of Jesus is the Antichrist. But the background to the formation of the concept of the Antichrist can be found in the apocalyptic and revelationtic discussions of the early periods of Jewish history, especially in the book of Daniel. This issue has been mentioned in various forms in Islamic texts and some possibilities have been given about its origin. Some believe that he is a person and some believe that he is a type and a description.With the introduction of Quranic and Islamic themes in Persian literature, themes related to the Antichrist have also been used by poets and have been reflected in their poetry. The poets' intention in expressing these themes was not merely an allusion, but they used them to express their views in the form of similes, metaphors and symbols. Although the Antichrist is a hated figure and has not been widely reflected in Persian poetry; Nevertheless, this reflection is low, special and significant. In Persian poetry, the person of the Antichrist is predominant and poets do not pay attention to other possibilities given about him in Islamic texts. This article has examined the reflection of the Antichrist in two areas of Islamic texts and Persian poetry in separate sections and, in conclusion, has made a comparison between these two areas in this regard.