نقدِ نظریه‌زدگی: کاربست نادرست نظریه‌ها با تاکید بر مقالات مربوط به آراء باختین

پژوهش هایی که بر پایۀ یکی از نظریه های ادبی (فرمالیسم، ساختارگرایی، روایت‌شناسی، شالوده‌شکنی و...) صورت گرفته، با اقبال فراوانی از سوی پژوهشگران و جامعۀ دانشگاهی روبه رو شده است. این رشد تصاعدی، منتقدانی نیز داشته و دارد. هر یک از آنان به دلایلی، پذیرش و کاربست بی چون و چرای این نظریه ها را نادرست دانسته، خواستار نگاهی انتقادی و آسیب شناسانه به این نظریه‌ها همچنین مقالات و کتاب هایی هستند که بر پایۀ آنها انتشار یافته اند. مقالۀ حاضر نیز نگاهی انتقادی و آسیب شناسانه دارد به پژوهش هایی (مقالات) که بر اساس آرا و آثار «میخائیل باختین» (منطق مکالمه و بینامتنیت) نوشته و منتشر شده است. نتیجۀ این بررسی نشان می دهد که عمدۀ این مقالات ضعفهای اساسی و متعددی دارد که اصلی ترین آنها عبارتند از: بی توجهی به بسترها و پیش‌فرض‌هایی که این نظریه ها در آن بالیده اند، انتخاب نادرست نظریه ها (بینامتنیت به جای ساختارگرایی، بینامتنیت به جای نقد منابع، منطق مکالمه به جای تبارشناسی)، ساده سازی، تصادفی بودن ارتباط نظریه و متن، برخورد ارزش مدارانه و نادیده گرفتن واقعیت ها.

Criticizing Misapplication of Theories:The role of misapplication of theories in creating false awareness

Nowadays, the researches which are based upon one of the literary theories (Formalism, structuralism, narratology, deconstructionism …) have been very popular among researchers, and academic society. This increasing growth had and have been the subject of some critics too. Each one of them for some reasons have criticized the unconditional application of these theories, and asked for critical and pathological review of these theories, and the articles and books which have been written based on them. The present article has also a critical and pathological perspective in reviewing the researches (articles) which have been written and published based on Mikhail Bakhtin’s ideas and works (logic of dialogue and intertextuality). The results show that most of these articles have fundamental and numerous weak points, but the main ones are as follows: neglecting the backgrounds and presuppositions based on which these theories have been formed, making mistake in choosing the theories (inter textuality instead of structuralism, intertextuality instead of criticizing the resources, logic of dialogue instead of genealogy), simplification, arbitrary relation between theory and text, prejudice and ignoring the facts.