تحلیل نشانه‌شناختی گفت‌وگو در فیلمنامه‌های داستانی «روز واقعه»، «عیارنامه» و «طومار شیخ شرزین»

پس از رواج چاپ فیلمنامه داستانی، پاره‌گفتار (گفت وگو) به عامل مهمی برای انتقال درون مایه و پیشبرد داستان تبدیل شد. اولین نظریه منسجم که با توجه به نظم نشانه‌های متفاوت درام مقابل گونه‌های ادبی به بررسی عنصر پاره‌گفتار (گفت وگو) در آن می‌پردازد، نظریه معنی‌شناسی کاربردی یا همان رویکرد گردآوری شده سطح اول نقش‌گرای گفتمانی «کر الام» است. کنش گفتاری، واحدی از معنی‌شناسی کاربردی است و بخشی از بررسی‌های پاره‌گفتار فیلمنامه داستانی را تشکیل می‌دهد. مقاله‌ حاضر قصد دارد با مطالعه کنش های گفتاری در سه فیلمنامه داستانی «روز واقعه»، «عیارنامه» و «طومار شیخ شرزین»، پاسخی برای سوال اصلی خود مبنی بر چگونگی عملکرد آن در نشانه‌شناسی گفتوگونویسی حماسی بیابد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نوع یکسانی از بیان پنج کنش زبانی «سرل» به صورت کلیتی تکرارشونده در گفت وگوهای این سه اثر وجود دارد. در هر سه اثر، عامل پیش برنده داستانی، دو کنش اعلامی و تعهدی است. نشانه کنش اعلامی در این سه اثر، تمهید زبانی ویژه برای آفرینش معنا و سبک حماسی در فیلمنامه‌های داستانی است. سه شخصیت اصلی با کنش اعلامی و زمینه‌سازی همراهی شنوندگان و مخاطبان با خودشان درصدد تغییر جهان خارج و حماسه‌آفرینی هستند. شخصیت عبدالله (شبلی) در فیلمنامه «روز واقعه»، اعلامی را درباره امام حسین(ع) بیان می‌کند. شخصیت سها و عیدی (شاگرد شیخ شرزین) در دو فیلمنامه دیگر همراه با شخصیت پهلوان و شیخ شرزین سوگند یاد می‌کنند. در این سه فیلمنامه کنش‌های اظهاری، حکمی و بیانی به تمامی، واکنش به کنش اعلامی هستند.