بررسی کارکرد شاعرانه ضمایر در «مثنوی معنوی»

مثنوی معنوی مولانا به عنوان یکی از برجسته ترین متون عرفانی ادبیات فارسی، از منظر شاعرانگی نیز ارزش های بسیاری دارد. یکی از جنبه‌های شاعرانگی زبان در مثنوی، ضمایر و نقش آنها در زیبایی لفظی و معنایی این منظومه ارجمند است. در این مقاله بر اساس آرای فرمالیست های روسی درباره کارکرد شاعرانه زبان، ابتدا مفاهیم آشنایی زدایی و هنجارگریزی شرح داده شده و آنگاه به بررسی قاعده‌کاهی‌های معنایی، سبکی، نحوی و واژگانی و قاعدهافزایی ها در باب ضمایر موجود در شواهد شعری مثنوی معنوی و ارتباط آنها با اندیشه شاعر پرداخته شده است. نویسندگان در این پژوهش نشان داده اند که ضمایر در مثنوی معنوی، نقشی گسترده و مهم در شاعرانگی و خیال انگیزی اثر برعهده دارند و غیر از کارکردهای زیبایی شناختی، بار قابل توجهی از انتقال مفاهیم و معنای اثر را نیز بر دوش می‌کشند.

Poetic Function of Pronouns in MasnaviEManavi

Mowlavi's MasnavieManavi, aside from being the most prominent mystical texts of Persian literature has a great poetic value. One of the most poetic aspects of the language in Masnavi is the pronouns and their functions in aesthetic and semantic features of this valuable collection of poems. In this article, the concepts of defamiliarization and deviation from the norm are described based on the views of Russian formalists on the poetic function of language; then the semantic, stylistic, syntactic and lexical deviations and extraregularity related to pronouns in the poetic evidences of MasnavieManavi and their relationships with the poet's ideas are investigated. The results show that the pronouns have a major role in the poetic and imaginative aspects of MasnavieManavi, and besides their aesthetic role, they make a great contribution to convey meaning and concepts.