پدیدارشناسی تجارب دانشجویان از فعالیت های پژوهشی و تحقیقاتی؛ مطالعه موردی دانشجویان با نیازهای خاص

هدف این پژوهش پدیدارشناسی تجارب دانشجویان با نیازهای خاص در انجام فعالیت های پژوهشی و تحقیقاتی بود. پژوهش از نظر هدف جزء پژوهشهای کاربردی و براساس رویکرد، از نوع آمیخته اکتشافی بود. در بخش کیفی از روش پژوهش پدیدارشناسی توصیفی کلایزی و جهت جمع آوری یافته‌ها، از ابزار مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شد. مشارکت‌کنندگان در بخش کیفی 52 نفر از دانشجویان با نیازهای خاص در مقاطع تحصیلات تکمیلی و دکتری از 6 دانشگاه (سطح یک، دو و سه) بوده، که براساس روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. روش پژوهش در بخش کمّی نیز توصیفی- پیمایشی؛ و ابزار گردآوری داده ها نیز پرسشنامه محقق ساخته ی 65 ماده ای و براساس یافته‌های بخش کیفی و ادبیات موضوع بود. ضریب پایایی برای پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ ،0.656 به دست آمد. جامعه آماری در بخش کمّی 02 نفر از دانشجویان با نیازهای خاص در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، خوارزمی، رازی، لرستان و کردستان بودند که براساس روش نمونه‌گیری طبقهای نسبی انتخاب شدند. دادهها با استفاده از نرم‌افزار spss و آمارهای توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج پژوهش در بخش کیفی شامل چهار بُعد توصیفی: تجربه و احساس مواجهه با امر پژوهش، تجربه اجرایی پژوهش، واسطه ها، تسهیلات و مساعدتها و چالش‌های انجام پژوهش همراه با 1 زیرمقیاس بود. نتایج بخش کمّیّ و آزمون فریدمن نشان داد که تجربه و احساس مواجهه امر پژوهش به مثابه شکستن باورها و کلیشه‌ها بالاترین امتیاز و پژوهش به مثابه مواجهه با جهانی ناشناخته دارای کمترین امتیاز، در بین دانشجویان با نیازهای خاص بود. تجربه اجرایی پژوهش در نظر دانشجویان با نیازهای خاص با محوریت نگاه ترحمی بالاترین امتیاز و اجرای پژوهش با محوریت فردی و سیستم نظارتی دارای کمترین امتیاز بود. سیستم حمایت غیررسمی و دوستانه بالاترین امتیاز و سیستم حمایتی مستقل و ویژه، کمترین امتیاز را در مولفه واسطه ها، تسهیلات و مساعدتها داشت. چالش تسهیلات و امکانات بالاترین امتیاز و چالشهای فرهنگی- اجتماعی کمترین امتیاز را در بُعُد چالشهای امر پژوهش در نظر دانشجویان با نیازهای خاص داشت.