تبیین ویژگی‌های یک برنامه مدرسه‌محور جهت ارتقاء فعالیت جسمانی در نوجوانانو ارایه چارچوب مداخله‌ای: یک مطالعه کیفی

زمینه و هدف: کم تحرکی با شیوه زندگی سالم مغایرت داشته و در گروه های سنی مختلف به ویژه نوجوانان رو به فزونی است. برای پیاده سازی هر برنامۀ تندرستی باید درک عمیقی از زندگی آن برنامه داشت. هدف از این مطالعه شناسایی خصوصیات یک برنامۀ مداخله ای مدرسه مدار برای ارتقاء فعالیت جسمانی در نوجوانان از دیدگاه ذی نفعان اعم از کارشناسان و مسئولین امر سلامت دانش آموزی، دانش آموزان و والدین آنهاست.مواد و روش ها: مطالعه به صورت کیفی و از طریق مصاحبه و بحث گروهی متمرکز با دانش آموزان و والدین آنها و طیف های متفاوتی از کارشناسان وزارت خانه ها و صاحبنظران برنامه های بهداشتی در سطح کلان انجام پذیرفت.4 بحث گروهی متمرکز با دانش آموزان و والدین آنها، تعداد 24 مصاحبه با کارشناسان وزارت خانه های درگیر در امر سلامت دانش آموزی و تعداد 6 مصاحبه با صاحبنظران برنامه های بهداشتی در سطح کلان انجام شده و داده ها هم با روش تحلیل محتوا آنالیز شد.یافته ها: نتایج این مطالعه به دو بخش تقسیم شد: الف) مشکلات موجود و خصوصیات یک برنامۀ مداخله ای مدرسه مدار برای ارتقاء فعالیت جسمی از دیدگاه دانش آموزان، والدین و کارشناسان وزارت خانه ها ؛ ب) چگونگی اجرا و فرایند ادغام این برنامه در سیستم بهداشتی مدارس از دیدگاه سیاستگذاران و استادان. در مجموع در بخش الف 3 گروه و 28 تم و در بخش ب نیز 2 گروه و 22 تم شناسایی شد. مشکلات مدیریتی وکمبود منابع مالی و انسانی از مشکلات اصلی نظام فعلی مدارس عنوان شد. یافته های مطالعه بر اهمیت افزایش ساعت زنگ ورزش و هدفمندسازی آن، به کارگیری نیروی متخصص و استعدادیابی در مدارس، برگزاری کلاس های فوق برنامه در روز پنج شنبه و درگیر کردن والدین در فعالیت های جسمانی فرزندانشان تاکید می کرد. نتایج حاصل از مصاحبه با استادان و سیاستگذاران امر سلامت دانش آموزی منجر به شناسایی یک چارچوب بیست مرحله ای برای پیاده سازی برنامۀ مداخله ای شد.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه حاکی از کمبود شدید منابع مالی و انسانی در مدارس و وجود نداشتن برنامه ای منسجم و نظام مند برای ارتقاء فعالیت جسمانی در مدارس بود. می توان از چارچوب شناسایی شده برای پیاده سازی سایر مداخلات سلامت در مدارس نظیر بهبود وضعیت تغذیه استفاده کرد.