کاربرد نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده در پیشگیری از سوءمصرف مواد در نوجوانان پسر

زمینه و هدف: نوجوانی مخاطره آمیزترین دوران زندگی ازنظر شروع مصرف مواد مخدر است و آموزش یکی از اساسی ترین روش های پیشگیری از اعتیاد است. هدف مطالعه تعیین تاثیر مداخله آموزشی در پیشگیری از سوءمصرف مواد در نوجوانان پسر شهر قزوین با استفاده از نظریه رفتار برنامه ریزی شده بود.مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی بود. 216 دانش آموز با نمونه گیری چندمرحله ای در قالب دو گروه تجربی و کنترل در مطالعه شرکت کردند. 5 جلسه آموزش در قالب گروه های 815 نفری با روش های ایفای نقش، بارش افکار و بحث گروهی به گروه تجربی ارائه شد. ابزار پژوهش پرسشنامه خودگزارش دهی شامل سوالات جمعیت شناختی، نگرش، هنجارهای انتزاعی، کنترل رفتاری درک شده، قصد و رفتار پیشگیرانه بر اساس پاسخ های پنج گزینه ای لیکرت بود. روایی و پایایی پرسشنامه با ضریب آزمون بازآزمون و آلفای کرونباخ تائید شد. داده ها قبل و 2 ماه بعد از آموزش با spss 20 و آزمون های کای اسکوئر، تی زوجی و مستقل، آزمون دقیق فیشر تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: میانگین نگرش (از 17/4+ 26/3 به 21/6 + 45/7)، هنجار انتزاعی (از 14/6 + 29/4 به 15/2 +33/4)، کنترل رفتاری درک شده (از 20/9 + 36/6 به 27/3 58/4)، قصد (از 2/2 + 6/24 به 3/8 + 11/4) و رفتار پیشگیری کننده از اعتیاد (از 9/5 + 24/11 به 13/7 + 40/6) بعد از آموزش در گروه تجربی به طور معنا داری بهبود یافت (0/001 > p).نتیجه گیری: نظریه رفتار برنامه ریزی شده چهارچوب مناسبی را جهت طراحی مداخله آموزشی به منظور پیشگیری از سوءمصرف مواد در نوجوانان ارائه می کند و کاربرد آن در برنامه های ارتقاء سلامت مدارس و پیشگیری از اعتیاد توصیه می شود

Application of the Theory of Planned Behavior for the Prevention of Substance Abuse among Male Adolescents

Background and objective: Adolescence is the most dangerous of lifetime regarding the onset of substance abuse and education is one of the most important methods to prevent this problem. The purpose of this study was to determine the impact of an educational intervention in the prevention of substance abuse among adolescents in Qazvin city using the theory of planned behavior (TPB).Materials and methods: This study was a quasiexperimental study. With multistage sampling method, 216 students participated in the experimental and control groups. Five focus group discussions (including 815 members) were presented to the experimental group mainly based on roleplaying, brain storming and group discussions methods. Selfreporting questionnaires were used for data collection consisted of demographic questions, attitudes, subjective norms, perceived behavioral control, intention and preventive behavior with 5point Likert response options. Reliability and validity of the questionnaires was confirmed by Cronbach's alpha and testretest coefficient. The data collected before and 2 months after training were analyzed with SPSS 20 and Chisquare, pair and independent ttest, and Fisher's exact test.Results: The mean scores of attitude (from 26.3&plusmn;17.4 to 45.7&plusmn;21.6), subjective norms (from 20.4&plusmn;14.6 to 33.4&plusmn;15.2), perceived behavioral control (from 36.6&plusmn;20.9 to 58.4&plusmn;27.3), intention (from 6.24&plusmn;2.2 to 11.4&plusmn;3.8) and addiction related preventive behavior (from 24.11&plusmn;9.5 to 40.6&plusmn;13.7) were significantly improved after educational intervention among the experimental group (p < 0.001).Conclusion: TPB provides an appropriate framework for designing educational interventions to prevent substance abuse among adolescents and its application in health promotion programs in schools and prevention of substance abuse is recommended.Paper Type: Research Article.