بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی، ساختار عاملی و روایی مقیاس ادراک خطر رانندگی بر اساس نظریه انگیزه محافظت و عوامل کشنده در رانندگان جوان به عنوان میانجی در مدل رفتار پرخطر رانندگی: در بررسی تحلیل مسیر

زمینه و  هدف: تاثیرات احتمالی در رانندگی پر خطر رانندگان جوان مانند سن و جنس قابل تغییر نیست، با این حال برای آگاهی از مداخلات برای کاهش رفتارهای مخاطره‌آمیز رانندگی، رانندگان جوان بررسی متغیرهای روان‌شناختی می‌تواند کمک‌کننده باشد. متغیرهای ارزیابی مقابله‌ای و ارزیابی تهدید از تئوری انگیزه محافظت می‌تواند به درک تصمیم‌گیری رانندگان جوان برای رفتار پرخطر رانندگی کمک کند.مواد و روش‌ها: این پژوهش شامل دو بخش است. بخش اول به بررسی ویژگی‌های روانسنجی مقیاس ادراک خطر در رانندگان جوان بر اساس نظریه انگیزه حفاظت بود. برای روایی ابزار از روایی محتوایی با نظر 11 نفر از متخصصان، صوری، روایی سازه (تحلیل عامل تاییدی) و روایی همگرا استفاده شد و پایایی آن به روش همسانی درونی (آلفای کرونباخ) بررسی شد. و بخش دوم در قالب تحلیل مسیر برای بررسی مدل تصمیم‌گیری رانندگان جوان برای انجام رفتار پرخطر رانندگی انجام شد. نمونه حاضر تعداد 350 نفر از رانندگان جوان شهر اهواز بودند که با روش نمونه‌گیری در دسترس و داوطلبانه انتخاب شدند. آزمودنی‌ها به پرسشنامه‌های ادراک خطر رانندگی بر اساس انگیزه محافظت برای 5 عامل کشنده، درک خطر رانندگی و رفتار رانندگی پرخطر پاسخ دادند. پرسشنامه حاضر شامل 30 آیتم است که شامل دو خرده مقیاس ارزیابی مقابله‌ای و ارزیابی تهدید است.یافته‌ها: پس از طی مراحل روایی و پایایی پرسشنامه، از 30 سوال اولیه، 3 سوال  در مراحل بررس روایی صوری و محتوایی حذف شدند و در نهایت 27 سوال باقی ماند. بررسی نتایج روایی سازه با استفاده از تحلیل عامل تاییدی (0/07=rmsea) و  χ2/df= 2/76 را نشان داد (0/001 >p). پایایی ابزار با استفاده از همسانی درونی (0/92-0/95) به دست آمد. در بخش دوم پژوهش با استفاده از تحلیل مسیر، رابطه بین متغیرهای ارزیابی مقابله‌ای و ارزیابی تهدید با رفتار رانندگی پر خطر رانندگان جوان با میانجی‌گری خطر درک شده در دو مدل تصمیم‌گیری ناسازگار و محافظتی مدل‌سازی شد. هر دو مدل ناسازگار و محافظتی برازش خوبی با داده‌ها (0/04=rmsea و 0/06=rmsea) نشان دادند. مدل ارزیابی تهدید، توانست حدود 50 درصد از واریانس خطر ادراک شده و مدل کلی حدود 30 درصد از واریانس رفتار رانندگی پرخطر را تبیین کند. به علاوه، در این مدل مسیر بین شدت درک شده و خطر درک شده دارای بیشترین مقدار رابطه بود (0/56=β). در مدل دوم یعنی مسیر حفاظتی، ارزیابی مقابله‌ای 14 درصد از واریانس خطر ادراک‌شده و مدل کلی 34 درصد از واریانس رفتارهای رانندگی پر خطر را توضیح داد. همچنین در مدل مسیر حفاظتی، رابطه بین هزینه‌های پاسخ و خطر درک شده بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد  (0/55-=β). نتیجه جالب توجه در این پژوهش میانجی بودن خطر درک شده بین پاداش و هزینه‌های پاسخ با رفتار پرخطر رانندگی بود.نتیجه‌گیری: مقیاس ادراک خطر در رانندگان جوان بر اساس نظریه انگیزه حفاظت به عنوان یک ابزار پایا و روا می‌تواند همراه با دیگر بررسی‌های روان‌شناختی و رفتارهای پرخطر رانندگان به کار گرفته شود و بینش ما را درباره عوامل موثر بر نحوه تصمیم‌گیری رانندگان جوان برای طراحی مداخلاتی در جهت بهبود ایمنی رانندگی آنان ارتقا بخشد. همچنین بررسی روابط بین متغیرها در قالب تحلیل مسیر به ما در درک عواملی که رانندگان جوان را به انجام رفتارهای رانندگی پرخطر (مسیر ناسازگار تهدید)  ترغیب می‌کند و اینکه چرا رانندگان جوان تازه‌کار جوان ممکن است تصمیم بگیرند در رانندگی پرخطر (مسیر حفاظتی) شرکت نکنند. کمک می‌کند. 

examining the psychometric properties, factor structure and validity of the driving risk perception scale based on the protection motivation theory and fatal factors in young drivers as a mediator in the risky driving behavior model: in the path analysis study

background and objectives: the possible effects on risky driving of young drivers such as age and gender cannot be changed, however, to know the interventions to reduce risky driving behaviors, young drivers, examining psychological variables can be helpful. coping appraisal and threat appraisal variables from protection motivation theory can help to understand young drivers’ decision-making for risky driving behavior.materials and methods: this research consists of two parts. the first part was to investigate the psychometric properties of risk perception scale in young drivers based on the theory of protection motivation. for instrument validity, content validity with the opinion of 11 experts, face validity, construct validity (confirmatory factor analysis) and convergent validity were used, and its reliability was checked by internal consistency method (cronbach’s alpha). and the second part was conducted in the form of route analysis to investigate the decision-making model of young drivers to carry out risky driving behavior. the present sample consisted of 350 young drivers of ahvaz city, who were selected by available and voluntary sampling method. subjects responded to driving risk perception questionnaires based on protection motivation for 5 fatal factors, driving risk perception and risky driving behavior. the current questionnaire contains 30 items, which include two subscales: confrontational assessment and threat assessment.results: after going through the validity and reliability stages of the questionnaire, from the initial 30 questions, 3 questions were removed in the form and content validity check stages, and finally 27 questions remained. examining the results of construct validity using confirmatory factor analysis showed (rmsea=0.07) and χ2/df=2.76 (p<0.001). the reliability of the instrument was obtained using internal consistency (0.92-0.95). in the second part of the research, using path analysis, the relationship between coping evaluation variables and threat evaluation with risky driving behavior of young drivers was modeled with the mediation of perceived risk in two models of inconsistent and protective decision making. both maladaptive and protective models showed a good fit with the data (rmsea=0.04 and rmsea=0.06). the threat assessment model was able to explain about 50% of the variance of perceived risk and the general model about 30% of the variance of risky driving behavior. in addition, in this model, the path between perceived severity and perceived risk had the highest relationship value (β=0.56). in the second model, i.e. protective path, coping evaluation explained 14% of the variance of perceived risk and the overall model explained 34% of the variance of risky driving behaviors. also, in the protective pathway model, the relationship between response costs and perceived risk was the highest (β=-0.55). an interesting result in this study was the mediation of perceived risk between reward and response costs with risky driving behavior.conclusions: the scale of risk perception in young drivers based on the theory of protection motivation as a reliable and valid tool can be used together with other psychological investigations and high-risk behaviors of drivers and our insight about the influencing factors on how young drivers make decisions to design interventions in to improve their driving safety. also, examining the relationships between variables in the form of path analysis helps us understand the factors that encourage young drivers to engage in risky driving behaviors (threat-inconsistent path) and why young novice drivers may decide not to engage in risky driving (protective path) it helps.