اثربخشی تقویت تفکیکی رفتار ناهمساز و حمایت اجتماعی بر رفتارهای مشکل ‌ساز اختلال کمبود توجه - بیش فعالی همبود با اضطراب جدایی (مطالعه تک آزمودنی)

هدف: هدف این پژوهش مطالعه اثربخشی تقویت تفکیکی رفتار ناهمساز و حمایت اجتماعی بر رفتارهای مشکل ساز اختلال کمبود توجه - بیش فعالی همبود با اضطراب جدایی بود. روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با طرح تک‌آزمودنی مدل aba بود که روی یک دانش آموز پسر 8 ساله با نشانه های اختلال کمبود توجه - بیش فعالی و اضطراب جدایی انجام شد. این دانش آموز به مدت 20 روز برنامه تقویت تفکیکی رفتارهای ناهمساز و حمایت اجتماعی را دریافت کرد. سپس تعداد رفتارهای مشکل ساز هدف در سه مرحله خط پایه اول، مرحله آزمایشی و خط پایه دوم به شکل نمودار ترسیم و روند تغییرات به‌صورت بصری تجزیه‌و‌تحلیل شد. یافته ها: یافته ها نشان داد رفتارهای مشکل ساز در مرحله آزمایشی نسبت به خط پایه اول که هیچ مداخله ای صورت نگرفته بود، کاهش پیدا کرد و این کاهش در خط پایه دوم که مداخله‌های قطع‌شده بود، همچنان ادامه داشت. نمره پرسشنامه کانرز نسخه معلم قبل از آزمایش 84 بود که بعد از آزمایش 43 شد و نمره پرسشنامه اضطراب جدایی نسخه والدین قبل از آزمایش 82 و بعد از آزمایش 51 شد. همچنین سه رفتار مشکل‌ساز هدف شامل دریافت تذکر نشستن، انجام‌ندادن یا ناقص‌بودن تمرین، نیاز به حضور مادر در مدرسه به دلیل اضطراب جدایی در مرحله خط پایه دوم کاهش پیدا کرد. نتیجه گیری: به نظر می رسد روش تقویت تفکیکی رفتارهای ناهمساز به دلیل عدم وجود تنبیه و محروم سازی موجب کاهش تنش در دانش آموز شده و در کنار برنامه حمایت اجتماعی توانسته است نشانه های اصلی اختلال کمبود توجه - بیش فعالی و اضطراب جدایی را برطرف کند. پیشنهاد می شود در صورت عدم وجود رفتارهای خطرناک، روش های تقویتی بر روش های تنبیهی اصلاح رفتار اولویت داشته باشد و حمایت اجتماعی مناسب برای مبتلایان به نشانه های اختلال کمبود توجه - بیش فعالی و اضطراب جدایی فراهم شود.  

effectiveness of differential reinforcement of incompatible behaviors and social support on the problematic symptoms of attention deficit hyperactivity disorder with comorbid separation anxiety disorder (a single-subject study)

objective: the research aimed to investigate the effectiveness of differential reinforcement of incompatible (dri) behaviors and social support (ss) on the problematic symptoms of attention deficit hyperactivity disorder (adhd) with comorbid separation anxiety disorder (sad). method: this is a quasi-experimental study with a single-subject design of the aba model, which was conducted on an 8-year-old boy with symptoms of adhd and sad. the boy received a program of dri behaviors and ss for 20 days. then the number of problematic behaviors (receiving reminders to sit down, not doing or incomplete assignments, feeling uncomfortable and needing mother to be at school) in the three steps (first baseline, experimental phase and second baseline) was drawn in a diagram and the process of changes was visually analyzed. results: the research findings showed that the problematic behaviors decreased in the experimental phase as compared to the first baseline, where no intervention had taken; this decrease continued in the second baseline, where the interventions were stopped. also the score of the connors questionnaire of the teachers’ version was 84 before the experiment, which decreased to 43 after the experiment. moreover, the score of the separation anxiety questionnaire of the parents’ version was 82 before the experiment, which increased to 51 after the experiment. conclusion: it seems that the method of dri&ss has been able to reduce the main symptoms of adhd and sad. therefore, it can be said that because there was no punishment or time-out in the reinforcements and supporting methods, it can reduce the tension in children suffering from adhd comorbid with sad, as well as the symptoms.