نقد فلسفه مبناگرایانه در رویکرد پراگماتیستی ریچارد رورتی به شناخت

مقاله حاضر نظریا ت معرفت شناختی رورتی را مورد بررسی قرار می‌دهد. این نظریات در دو محور اصلی مطرح می‌شود: نظریات سلبی که بیان کننده نظریات انتقادی رورتی است و نظریات ایجابی که بیانگر رویکرد پراگماتیستی او به شناخت است.در بخش اول نظریات انتقادی رورتی مطرح می‌شود.رورتی فرض‌های موجود در پس فلسفه مدرن را مورد تردید قرار می‌دهد و نشان می‌دهد که این فرض‌ها انتخابی است و می‌تواند کنار گذاشته شود. از نظر او فلسفه سنتی کوششی برای فرار از تاریخ یعنی کوششی برای یافتن شرایط غیرتاریخی هر تحول تاریخی ممکن است.او متذکر می‌شود که تحقیق درباره مبانی شناخت، اخلاق،زبان و جامعه، کوششهایی در جهت سرمدی کردن یک بازی زبانی یا عمل اجتماعی خاص است. رورتی با کنارگذاشتن فلسفه مبناگرایانه،پیام اصلی خود را تاریخی گرایی می‌داند. به همین جهت او مفاهیم ذهن، شناخت و فلسفه را از دیدگاه تاریخی مورد بررسی قرار می‌دهد.او در این بررسی تاریخی،اشتباهات و خلط‌های فلاسفه را نشان می‌دهد. و نهایتاً به این نتیجه می‌رسد که مفهوم شناخت به عنوان تلفیقی از بازنمایی‌های دقیق،مفهومی انتخابی است و می‌تواند جای خود را به تلقی پراگماتیستی از شناخت بدهد. در بخش دوم و سوم نظریات ایجابی رورتی در مورد شناخت و نتایج پراگماتیستی چنین نظریاتی بیان می‌شود.در چنین رویکرد پراگماتیستی ای، مواجهه با اشیا جای خود را به گفتگو می‌دهد. لذا توجیه مستلزم ارتباط خاص بین تصورات (یا کلمات) و اشیا نیست، بلکه مستلزم گفتگو، یعنی مستلزم فعالیت اجتماعی است. توجیه مبتنی بر گفتگو نیز طبیعتاً کل گرایانه است. از نظر رورتی، هنگامی که گفتگو جای مواجهه را بگیرد، مفهوم ذهن به عنوان آیینه طبیعت می‌تواند کنارگذاشته شود. در این صورت مفهوم فلسفه به عنوان حوزه ای که در جستجوی مبانی شناخت است، نامعقول می‌گردد. رورتی دیدگاه خود در باب شناخت را رفتارگرایی معرفت شناختی می‌نامد. رفتارگرایی معرفت شناختی یعنی تبیین عقلانیت و مرجعیت معرفتی به وسیله ارجاع به آنچه جامعه جواز بیان آن را می‌دهد.