تقسیم‌بندی معقولات از دیدگاه ابن‌سینا

پس از اینکه تقسیم‌بندی معقولات به معقولات اولی، معقولات ثانیه ی فلسفی و ثانیۀ منطقی، از سوی میرداماد ارائه شد و از سوی ملاصدرا مورد تایید و تحکیم قرار گرفت، دیدگاه نهایی در تقسیم‌بندی معقولات تا امروز قلمداد شده است اما در مورد فیلسوفان پیش از میرداماد همچون ابن‌سینا اختلاف‌نظر وجود دارد. گروهی بر آن‌اند که ابن‌سینا قائل به تقسیم‌بندی سه‌گانۀ معقولات است به این صورت که معقول ثانی نزد او مساوی با معقولات ثانیۀ منطقی است اما معقولات ثانیۀ فلسفی را بااینکه می‌شناخته اصطلاح جداگانه‌ای برای آن‌ها قرار نداده است. در مقابل، دیدگاهی دیگر می‌گوید که ابن‌سینا قائل به تقسیم‌بندی دوگانه است و به نظر او، معقولات اول تنها مفاهیم ماهوی نیستند بلکه مفاهیم فلسفی را نیز از معقولات اول می‌داند و معقولات ثانیه ازنظر او همان معقولات ثانیۀ منطقی است. این پژوهش بر آن است که ابن‌سینا قائل به تقسیم‌بندی دوگانۀ معقولات است نه تقسیم‌بندی سه‌گانه که گروهی گمان کرده‌اند اما نه تقسیم دوگانه‌ای که در دیدگاه دوم گمان شده است بلکه به این صورت که او در یک تقسیم ابتدایی، معقولات را به دو قسم اولی و ثانیه تقسیم می‌کند سپس برخی از معقولات ثانیه از جهت امری که عارض آن‌ها می‌شود یعنی از جهت ایصال به مطلوب در منطق بحث می‌شوند وگرنه به نظر وی بحث از اثبات و نحوۀ وجود آن‌ها در فلسفه اولی است ازاین‌رو بالذات معقول ثانی فلسفی(در اصطلاح مشهور) هستند و بالعرض، معقول ثانی منطقی بنابراین نه‌تنها معقول ثانی ازنظر ابن‌سینا مساوی با معقولات ثانیۀ منطقی نیست بلکه اعم از آن‌هاست و مفاهیم فلسفی.

the classification of intelligibles according to avicenna

after the classification of intelligibles into first intelligibles, secondary philosophical intelligibles and secondary logical intelligibles, was presented by mirdamad and confirmed and consolidated by mulla sadra, the final point of view in the classification of intelligibles has been considered until today. however, there are differences in the views of those regarding the philosophers who lived before mirdamad, such as avicenna. some hold that avicenna believes in the threefold classification of intelligibles in such a way that the secondary intelligibles is equal to the logical secondary intelligibles but although he knew the philosophical second intelligibles, he did not put an independent term for them. on the other hand, another point of view says that avicenna believes in a dual division, and in his opinion, the first intelligibles are not only first intelligibles that known as substantive concepts, but also considered philosophical concepts  that known as secondary philosophical intelligibles in addition to substantive concepts, and in his opinion, the secondary intelligibles are the same logical secondary intelligibles. according to this research, avicenna classified intelligibles into two categories, first and secondary, in a primary division, not the triple classification that some have thought and not the dual division that is assumed in the second view, but in the way that he classified intelligibles into two categories, first and second, in a primary classification then, some secondary intelligibles are discussed in logic from the perspective of what associate to them  that is achieving the our logical goal, otherwise according to him the proof and how they exist are discussed in philosophy. they are therefore essentially secondary philosophical intelligibles (to use well-known phrase) and accidently logical secondary inelligibles. as a result, according to avicenna not only the secondary inelligibles not equivalent to the secondary logical intelligibles but  includes them and philosophical concepts.