نسبت میان فلسفه و سینما؛ پژوهشی بر اساس فلسفۀ سینماییِ ژیل دلوز

ژیل دلوز (gilles deleuze)، فیلسوف برجستۀ پست‌مدرن، در دو اثر سینماییِ خود، سینما 1: تصویرحرکت و سینما 2: تصویر-زمان، روایت ژرف و منحصربه‌فردی از نسبت میان فلسفه و سینما ارائه می‌کند، که به نظر می‌رسد از نظریۀ فیلم متعارف فراتر می‌رود. همین ایدۀ پیوند درونی میان تصویر و واقعیت، یا سینما و هستی‌شناسیِ تصویر است که میان دیدگاه‌های او و رویکردهای متعارف نظریسینمایی فاصلۀ زیادی ایجاد می‌کند. تصادفی نیست که فلسفۀ او با اولویت وانمایی و تصویر در پروژه‌ای به نام «افلاطون‌گرایی وارونه» آغاز می‌شود. در این مقاله، با ترسیم تفکر سینمایی دلوز، اهمیت خاص آن را در جریان نقد فیلم و حتی در تفکر فلسفی نشان می‌دهیم، و به تحلیل این مسئله می‌پردازیم که دلوز چگونه سینما را شکلی از فلسفه‌ورزی (و بالعکس) تلقی می‌کند و چگونه این دو حوزه می‌توانند مرزهای یکدیگر را تغییر داده، بسط دهند؛ در عین حال، در این پژوهش می‌کوشیم قوت‌ها و محدودیت‌های رویکرد او را از منظر نوعی نخبه‌گرایی که در کتاب‌های او دیده می‌شود، بررسی کنیم. فهم تفکر سینمایی دلوز به ما اجازه می‌دهد که در مضامین سفت و سخت تفکر سنتی بازاندیشی کنیم و حتی پویایی متقابل و پیوند تفکر با پدیده‌های مدرنی مانند سینما را به عنوان زمینه‌ای که با حرکت، زمان و تصویر کار می‌کند، تشخیص دهیم.

The Relation between Philosophy and Cinema A Research based on Gilles Deleuze’s Cinematic Philosophy

Gilles Deleuze, the great postmodern philosopher, in his cinematic works, Cinema 1: movementimage and Cinema 2: timeimage, provides a profound and unique narrative of the relation between philosophy and cinema, which seems to go beyond the usual theory of film. It is the very idea of a connection between image and reality, or cinema and ontology of the image, which makes a huge distance between his views on the cinematic and conventional theoreticalcinematic approaches. In this paper, by depicting Deleuze’s cinematic thinking, we will show its special significance in the film critique field and even in the philosophical thought. It is not by accident that his philosophy begins with the priority of simulacrum and image in a project called ‘overturning Platonism’. We consider how Deleuze regards cinema as a form of philosophizing (and vice versa) and how they can change or expand the boundaries of each other; at the same time, we examine the powers and limitations of this approach, in terms of some sort of elitism which we can find in his books. Understanding Deleuze’s cinematic thought allows us to rethink the constantly consolidated themes of traditional philosophy and even to recognize the mutual dynamism and linkage of thought with modern phenomena such as cinema, as a special field which works with movement, time and image.