ارزیابی پاسخ رواناب به تغییرات دهه‌ای پوشش زمین و فراسنج‌های اقلیمی بارش و برف در حوضه‌ی زاینده‌رود

آگاهی از انواع تغییرات پوشش و کاربری سطح زمین در مقیاس حوضه‌ای، به‌ویژه تغییرات حاصل از فعالیت های انسانی، به‌عنوان دانسته‌هایی بنیادی برای مدیریت و برنامه‌ ریزی مبتنی براین دانسته‌ها، از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است. این تغییرات بر خصوصیات فیزیکی، هیدرولوژیکی و هیدرولیکی رودخانه تاثیر فراوان دارند. به‌منظور بررسی پاسخ هیدرولوژیکی حوضه آبریز زاینده‌ رود به تغییرات پوشش و کاربری زمین سه دوره آماری 1994-1985، 2004-1995 و 2018-2005 درنظر گرفته شد. نقشه ‌های کاربری زمین در این پژوهش با استفاده از تصاویر ماهواره ‌ای لندست 5 و 7 سنجنده ‌های tm و  +etm به‌دست آمد. همچنین، از قابلیت سامانۀ «گوگل ارث انجین» به منظور اخذ تصاویر تصحیح شده ماهواره‌ ای استفاده شد. جهت بررسی تغییرات روزهای برفی از داده‌ های مدل fldas طی دوره آماری 2001 تا 2018 استفاده شد. برای بررسی روند دراز مدت میزان ریزش برف سالانه، پوشش برف و آب معادل ذوب برف از مدل‌ رگرسیون خطی استفاده شد. مقایسه نقشه‌ های کاربری زمین در سه دوره موردنظر نشان داد که سطح پوشش سبز شامل مرتع و جنگل کاهش یافته است. در حالی‌که سطح زمین‌های انسان‌ساخت و زمین‌های کشاورزی افزایش نشان می‌ دهد. مساحت زمین‌های انسان ‌ساخت از 6/9 درصد در دوره اول به 11/4 درصد در دوره دوم و مساحت زمین‌های کشاورزی از 1205 کیلومترمربع در دوره اول به 1332 کیلومترمربع در دوره سوم رسیده است. همچنین، مساحت پوشش برف در دوره دوم و سوم نسبت به دوره اول کاهش را نشان می‌دهد. مقادیر بدست آمده از تحلیل روند بارش روند معنادار خاصی را نشان نمی ‌دهد. با بررسی روند خطی برف طی دوره آماری 2018-2001 نیز مشخص شد، در پوشش برف، تعداد روزهای برفی و آب معادل ذوب برف روند داده‌ ها کاهشی است؛ اما با مقایسه دوره‌ های موردنظر می‌ توان فهمید در کاهش دبی زاینده‌ رود تاثیر عوامل انسانی بسیار بیشتر از عوامل اقلیمی است.

evaluation of the response of runoff to decadal changes of land cover and climatic parameters of precipitation and snow in the zayandeh rood basin.

understanding the dynamics of land cover and land use changes within a watershed, particularly those attributed to anthropogenic activities, is pivotal for informed management and planning strategies. such alterations exert significant influences on the physical, hydrological, and hydraulic characteristics of river systems. this study investigates the hydrological response of the zayandehrud watershed to variations in land cover and land use over three distinct periods: 1985-1994, 1995–2004, and 2005-2018. land use maps were derived from landsat 5 and 7 tm and etm+ satellite imagery, supplemented by data from the &google earth engine& platform for image correction. the fldas model was employed to assess changes in snow accumulation from 2001 to 2018. long-term trends in annual snowfall, snow cover, and snowmelt water equivalent were analyzed using linear regression. comparison of land use maps across the three periods revealed a decline in vegetation, including pasture and forest, alongside an expansion of man-made and agricultural land. over the respective periods man-made land area increased from 6.9% to 11.4%, while agricultural land expanded from 1205 to 1332 square kilometers. furthermore, snow cover exhibited a reduction in the second and third periods compared to the first. analysis of precipitation trends indicated no significant trends. investigation of snow dynamics from 2001 to 2018 revealed decreasing trends in snow cover extent, number of snowy days, and water equivalent of snowmelt. however, comparative analysis suggests that human-induced alterations exert a more pronounced influence than climatic factors on the decline in zayandehrud discharge.