نواندیشی در چارچوب مفهومی هیدروهژمونی (آب‌چیرگی)، با تاکید بر حوضه آبریز فرامرزی ارس

با توجه به روند رو به تزاید کمبود و بحران آب در سطح جهان، چارچوب مفهومی و نظری هیدروهژمونی (آب‌چیرگی) که جزء نظریات و مفاهیم جدید در علم ژئوپلیتیک و هیدروپلیتیک محسوب می‌شود، از اهمیت روزافزونی جهت پیش‌بینی رفتارها و راهبردهای بازیگران هیدروهژمون و غیرهیدروهژمون در سطح حوضه‌های آبریز فرامرزی، برخوردار شده است. از آنجایی که در باب چارچوب مفهومی هیدروهژمونی بین اندیشمندان علم هیدروپلیتیک اتفاق نظری وجود ندارد و هیدروهژمونی و همچنین الگوهای مربوطه تاکنون عمدتاً جهت تحلیل چند حوضه آبریز مهم فرامرزی در سطح جهان به کار گرفته شده است؛ در نتیجه، این پژوهش به دنبال پیشنهاد تکمیل چارچوب مفهومی هیدروهژمونی است تا این چارچوب علاوه بر کامل‌تر شدن، قابلیت انطباق بیشتری بر حوضه‌های آبریز فرامرزی مختلف در سطح جهان را نیز داشته باشد. در همین راستا، حوضه آبریز فرامرزی ارس که بین 4 کشور ایران، ترکیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان مشترک است و روابط هیدروهژمونیک در این حوضه به دلیل تعدد بازیگران دولتی در آن و منافع بعضاً متفاوت و متضاد آن‌ها قابلیت بررسی دارد، به عنوان مطالعه موردی پژوهش پیش‌رو انتخاب شده است. این پژوهش از نوع نظری- بنیادی بوده، به صورت توصیفی- تحلیلی و براساس روش تحقیق علی صورت گرفته است. پژوهش نهایتاً به یک سری تغییرات، حذفیات و اضافات در چارچوب مفهومی هیدروهژمونی رسیده است که عمدتاً مبتنی بر افزایش نقش قدرت در مفهوم هیدروهژمونی و تاثیر آن بر دیگر ارکان این چارچوب است.

new thinking in the conceptual framework of hydro-hegemony, with emphasis on the aras transboundary basin

considering the growing trend of water shortage and crisis in the world, the conceptual and theoritical framework of hydro-hegemony as part of the new ideas and concepts in geopolitics and hydropolitics, is of increasing importance to predict the behaviors and strategies of the hydro-hegemonic and non-hydro-hegemonic actors over transboundary basins. there is no consensus among hydropolitical science thinkers on the conceptual framework of hydro-hegemony and hydro-hegemony and its related models have been merely used to analyze several important transboundary basins in the world. as a result, this research aims at the completion of the conceptual framework of hydro-hegemony as well as boosting its ability to adapt to different transboundary basins in the world. in this regard, the aras transboundary basin, which is shared among the 4 countries of iran, türkiye, the republic of azerbaijan and armenia and its hydro-hegemonic relations can be investigated due to the multiplicity of state actors and their sometimes conflicting interests, has been selected as a case study. this research is theoretical-fundamental, descriptive-analytical and is based on the causal research method. the research has reached a series of changes, omissions and additions in the conceptual framework of hydro-hegemony, which is mainly based on increasing the role of power in the concept of hydro-hegemony and its influence on other elements of this framework.