کارآئی روش وزن‎دهی شواهد در محیط gis، در تعیین فاکتور موثر بر فرو نشست دشت قزوین

تحکیم و فرونشست در دشت قزوین که در سال‎‌های اخیر تشدید شده است م‌ی‎تواند خسارات جبران‌­ناپذیر جانی، محیط‌­زیستی و مالی ایجاد نماید. عوامل متعددی مانند خصوصیات زمین­‌شناسی منطقه و شرایط آبخوان بر میزان فرونشست تاثیرگذار هستند، لذا جهت مدیریت فرونشست، شناخت پارامترهای موثر بر آن و میزان ارتباط آنها با هم ضروری است. در این مطالعه برای محاسبه بلندمدت فرونشست از داده‌­های سنجنده sentinel-1 در بازده زمانی 2015 تا 2021 و روش تداخل­‌سنجی تفاضلی راداری (d-insar) استفاده شده است. بیشترین مقدار فرونشست دشت قزوین در سال‎های 2015 تا 2021، برابر با 47 سانتی متر بوده است که در جنوب غربی استان رخ داده است. تاثیر فاکتورهای موثر بر فرونشست با بررسی فاکتورهای افت سطح ایستابی، هدایت­ هیدرولیکی، شیب، ارتفاع، کاربری اراضی، ضخامت لایه ­ریزدانه، زمین­‌شناسی و جنس لایه‌­های آبخوان با استفاده از رویکرد وزن­‌دهی شواهد (weight of evidence, woe) بر توزیع مکانی و مقدار فرونشست در محیط gis سنجیده شده است و توسط نمودار ویژگی عملکرد گیرنده (, roc  receiver operating characteristic) نتایج آن صحت‌‎سنجی شد. نتایج نشان دادند موثرترین فاکتور بر فرونشست دشت قزوین با مقدار 3/77 متعلق به ضخامت لایه ریزدانه آبخوان بوده است و کاهش سطح ایستابی در رده چهارم تاثیرگذاری بوده است. همچنین، نقشه پتانسیل خطر فرونشست که با استفاده از مجموع وزنی فاکتورهای موثر به دست آمد توانست با دقت مناسب 0/87 توزیع مکانی فرونشست آینده را خیلی خوب پیش‌­بینی نماید. در نهایت نتیجه می‌‎شود با آنکه تغییرات سطح ایستابی جز عوامل شروع کننده فرونشست است، اما شدت و گسترگی آن به ضخامت لایه ریزدانه در منطقه بسیار وابسته است.

the performance of the evidence weighting in gis for determining the effective factors on the land subsidence in qazvin plain

nowadays, intensified consolidation and land-subsidence led to irreparable damages to financial, environmental and human resources. in this research, land subsidence rate was investigated according to the impacts of the main factors of the aquifer including the geological and hydrodynamic characteristics. long-term subsidence map was prepared for qazvin plain based on sentinel-1 satellite data from 2015 to 2021 using differential interferometry sar (d-insar) method. the maximum of land subsidence value in qazvin plain during 2015 to 2021 was equal to 47 cm occurred in southwest areas of the qazvin province. the subsidence spatial distribution was analyzed according to the weight-of-evidence (woe) method to reveal the aquifer characteristic effects. the water-table decline, hydraulic conductivity, slope, land use, fine-grained soil thickness, geology, and bedrock depth were used in woe method to determine the impact of each factor on subsidence. the results of woe, land subsidence hazard potential maps were validated using receiver operating characteristic (roc) diagram. the most effective land subsidence factor in the qazvin plain were the thickness of fine-grained soil with a value of 3.77, while the influence of water level decline was ranked fourth. the land subsidence potential hazard map was able to predict the future land subsidence with an accuracy of 0.87 that indicated a very good prediction. although water table decline was responsible for the land-subsidence in general, the results of this study indicated that the thickness of fine-grained soil layer was the most effective factor on the land-subsidence phenomenon.