ارزیابی مصرف آب بخش کشاورزی و تاثیر افزایش ضریب خودکفایی محصولات زراعی بر بیلان منفی آب کشور

برآورد مصرف آب بخش کشاورزی براساس مبانی غیردقیق، موجب سیاست‌گذاری ‌های غیرواقع‌بینانه، بارگزاری ‌های بیشتر و تشدید بحران آب موجود کشور می‌شود. دراین راستا، استفاده از داده و اطلاعات وسیع تر- بخصوص بیلان منابع آب که کمتر مورد توجه بوده است- می تواند در تدقیق این برآورد موثر باشد. در این تحقیق، با توسعه چارچوبی که براساس گروه‌بندی محصولات کشاورزی و مفهوم «ردپای آب» است، این مهم دنبال شد. در چارچوب پیشنهادی، یک مدل بهینه‌ سازی نیز درنظر گرفته شد که تبعات سیاست ‌های بالادستی در خصوص افزایش ضریب خودکفایی محصولات کشاورزی را بر بیلان آب کشور در بهینه‌ ترین شکل مدیریتی مورد بررسی قرار دهد. بر این اساس در دوره آماری مورد بررسی، مصرف بخش کشاورزی برای سال 1397 حدود 64 میلیارد مترمکعب برآورد شد که همراه با تراز 5/5- میلیارد مترمکعب است. همچنین، اهداف برنامه ششم توسعه درخصوص افزایش تولید سه گروه محصول دانه ‌های روغنی، گیاهان قندی و ذرت دانه ‌ای که به ترتیب 3/2، 1/4 و 3/2 برابر تولید آن در سال 1397 بوده، در 3 سناریوی مدیریتی ارزیابی شد. نتایج نشان داد، با گسترش سطح کشت فعلی برای حصول این اهداف، تراز آب کشور تا 12/5- میلیارد مترمکعب افزایش خواهد یافت. با این پیش فرض و 30 درصد کاهش سبزیجات و میوه ‌های جالیزی، تراز به 10/5- و در بهینه ‌ترین الگوی تولید محصولات در استان ها به 8/5- میلیارد مترمکعب خواهد رسید. آنچه آمد، زیرساختی برای برآورد مصرف آب بخش کشاورزی، کاهش عدم قطعیت ‌ها و تبیین تبعات افزایش ضریب خودکفایی بر بیلان منابع آب بود، با این حال همچنان ارتقاء آن لازم به پیگیری است.

assessment of agricultural water consumption and impact of increasing crops self-sufficiency rate on iran’s negative water balance

estimation of agricultural water consumption with unrealistic bases causes more aggravation of the current iran water crisis. accordingly using broader information, especially water budget components which received less attention, can be effective in enhancing such estimates. to this aim, this study developed a framework based on grouping of agricultural crops and the concept of &water footprint&. the framework also includes an optimization module to examine consequences of the policies such as increasing self-sufficiency rates of agricultural crops under best optimum management on water budget. accordingly, the consumption of agricultural sector for 2017 was estimated to be 64 bcm, which was associated with a negative balance of 5.5 bcm. furthermore, the targets of the 6th national development plan (2016-2021) regarding three crop groups including oil seeds, sugar crops and maize were examined (target values were respectively about 3.2, 1.4 and 3.2 times of their productions in 2017). the results showed that by expansion of the cultivation area to achieve these targets, country’s negative water budget will increase to -12.5 bcm/yr. with the same assumption and a 30% reduction in vegetables and fruits, the negative budget would reduce to -10.5 and with the most optimum provincial crop patterns, it reaches -8.5 bcm/yr. what investigated here was an attempt for improving the estimation of agriculture water consumption, reducing related uncertainties and elucidating the alerting consequences of increasing self-sufficiency rates on the water balance. nonetheless follow ups are needed to improve such methodologies.