اثر تغییر اقلیم بر وضعیت خشکسالی تحت سناریوهای ssp3 و ssp5 با استفاده از روش فازی

با توجه به اهمیت شناخت روند و تغییرات خشکسالی تحت سناریوهای اقلیمی در آینده، هدف از پژوهش حاضر بررسی تغییرات ویژگی‌های خشکسالی همچون درصد فراوانی دوره های خشک و تر و روند تغییرات خشکسالی براساس شاخص خشکسالی فازی (در مقیاس‌های زمانی 3، 6 و 12 ماهه) تحت سناریوهای ssp 3_7.0 و ssp 5_8.5 از جدیدترین گزارش اقلیمی (cmip6) است. لازم بذکر است که در تحقیق حاضر از داده‌­های 6 ایستگاه سینوپتیک واقع در حوضه آبخیز کارون طی دوره 2014-1991 به عنوان دوره پایه استفاده شده است و پایش شرایط خشکسالی طی سه دوره آتی شامل 2045-2020، 2072-2046 و 2099-2073 انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که بهترین عملکرد داده‌­های اقلیمی در تخمین شاخص خشکسالی فازی در مقیاس های زمانی 3 و 6 ماهه است، بطوریکه متوسط شاخص همبستگی در این دو مقیاس بیش از 0/90 و شاخص rmse به 0/14 محدود شده است. علاوه بر این، پایش شرایط خشکسالی حوضه تحت سناریوهای اقلیمی در دوره‌­های آتی حاکی از وجود روند افزایشی در سطح اطمینان 95 درصد، افزایش دوره های خشک و کاهش دوره‌­های تر است. براساس نتایج، مقدار آماره آزمون ناپارامتری من­کندال تحت سناریوهای ssp 3_7.0 و ssp 5_8.5 به ترتیب طی دوره 2072-2046 و 2099-2073 بیش از 1/64 برآورد شده است. بطورکلی نتایج نشان داد که مناطق شمالی، شمال­غرب و غرب حوضه آبریز کارون بیشتر در معرض شرایط خشک قرار خواهند داشت. لذا با توجه به روند افزایش شاخص خشکسالی فازی به سمت شرایط خشک در ایستگاه های بروجرد، صفی‌­آباد و کوهرنگ، خطر خشکسالی طی دوره های 2073-2099 و 2072-2046 در این ایستگاه ها بیشتر است و ضروری است که برای مدیریت منابع آب و کشاورزی در این مناطق برنامه ریزی و اقدام جدی انجام شود. نتایج این تحقیق می تواند در راستای اعمال سیاست­گذاری ها و برنامه‌­ریزی برای مدیریت پایدار منابع آب تحت تاثیر تغییر اقلیم مفید واقع شود.

the effects of climate change on drought conditions using fuzzy logic under ssp3 and ssp5 scenarios

investigation of future drought trends and variations under climate change scenarios plays a key role in developing management strategies for minimizing drought’s negative societal and economic impacts. therefore, this study aimed to assess changes in drought characteristics such as the frequency of dry and wet periods, and the trend of drought index based on fuzzy drought index (at time scales of 3, 6, and 12 months) under ssp3 and ssp5 scenarios of cmip6 during the 21st century. the data of 6 synoptic stations in karoon river basin during 1991-2014 have been used in this study. assessing the reliability of climate models for drought monitoring with fuzzy drought index in the base period showed that the highest correlation coefficient (cc>0.90) and the lowest root mean square error (rmse<0.14) are found at 3 and 6 month time-scales. in addition, monitoring the drought conditions of the basin under climatic scenarios in future periods revealed an increasing trend (at the 95% confidence level) and the wetness frequency in the northern, northwestern, and western of the basin is more likely to decrease. over the periods 2046–2072 and 2073-2099 the result of the non-parametric mann-kendall test for the scenarios of ssp3_7.0 and ssp5_8.5 was 1.64. therefore, due to the increasing trend of fuzzy drought index changes to dry conditions in boroujerd, safiabad, and kuhrang stations, the risk of drought during the periods 2073-2099 and 2046-2072 are higher. accordingly, water managers and farmers should adopt strategies in order to reduce the damages. the results of this research can be valuable in adopting policies and planning for sustainable management of water resources affected by climate change.