تفکیک فرآیند-محور رخدادهای سیل در سری مقادیر جزئی (مطالعه نمونه: زیرحوضه‌های رودخانه گرگانرود)

تعیین فرایند‌های تولید سیل و لحاظ نمودن آن در تحلیل‌های هیدرولوژی به برآورد‌های قابل اطمینان‌تر کمک می‌کند. تمرکز صرف بر محاسبات ریاضی برای بررسی پدیده سیل باعث می‌شود که فرآیند‌های فیزیکی طبیعت کمتر مورد توجه قرار گیرند. لذا، در این تحقیق به تفکیک فرآیند-محور رخداد‌های سیل در 20 ایستگاه هیدرومتری در حوضه رودخانه گرگانرود به‌عنوان یکی از حوضه‌های با رخدادهای شدید و فراوان سیل در شمال کشور، پرداخته شده است. به‌منظور استخراج سری مقادیر جزئی (بالاتر از آستانه) با کمک رویکرد pot در هر ایستگاه، مراحل اساسی این رویکرد شامل انتخاب مقدار آستانه بهینه و برقراری شرط استقلال در رخداد‌های سیل، انجام شد. پس از تعیین رخداد‌های سیل، با استفاده از شاخص‌های زمان وقوع رخداد، زمان تداوم بارش، زمان تداوم سیل، دمای هوا و رطوبت پیشین خاک، انواع سیل شامل سیل‌های ناشی از بارش جبهه‌ای، بارش جابجایی، ذوب برف و باران روی برف در هر ایستگاه تعیین شد. نتایج نشان می‌دهد که، سیل­های ناشی از بارش جبهه‌ای و باران روی برف به ترتیب بیشترین و کمترین فراوانی را در حوضه دارند. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که استفاده از رویکرد pot و شاخص‌های طبقه‌بندی انواع سیل می‌تواند به تحلیل‌های دقیق‌تر آماری در مطالعات و مدیریت سیل منجر شود.

process-based flood type separation for partial duration series (sample study: the gorganrood river sub-basins)

determining flood generation processes and incorporating them in hydrological studies can help make more reliable estimates. focusing merely on mathematical computations in flood studies sometimes lead to paying less attention to the basic physical processes. therefore, this research aims to present a process-based flood separation study for 20 hydrometric stations in the gorganrood river basin attributed as a flood prone area in the northern part of iran. for this purpose, partial series of flood events at each station were extracted using the peak-over-threshold (pot) approach selecting an optimal threshold value to determine flood events and considering the independence of the series values. subsequent to characterizing flood events using some separation indicators including time of occurrence, rainfall duration, flood duration, air temperature, and antecedent soil moisture condition, different types of floods (i.e., floods caused by frontal precipitation, convective precipitation, snowmelt and rain on snow) were identified for each station. the results showed that floods caused by frontal precipitation and rain on snow have the highest and lowest frequencies in the basin, respectively. the research findings indicated that using pot approach and the indicators for classifying the different flood types can lead to a more accurate statistical analysis in flood studies and management.