مقایسه مقیاس مکانی دبی حداکثر لحظه ای در حوضه دریای خزر و حوضه کرخه

رابطه بین مساحت و دبی پیک حوضه همواره به منظور تعیین دبی در مناطق فاقد آمار مورد استفاده قرار گرفته است. در یک منطقه با پاسخ هیدرواوژیک مشابه این رابطه در حوضه های مختلف با نسبت برابر تغییر می کند. در این حالت به این نسبت مقیاس ساده گفته می شود. اگر تغییرات این نسبت ثابت نباشد رابطه چند مقیاسی بین دبی و مساحت وجود دارد و مساحت به تنهایی نمی تواند برای برآورد دبی سیل در مناطق بدون آمار مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین لازم است در توسعه مدل های منطقه ای سیل ابتدا این مسئله مورد آزمون قرار گیرد. این مطالعه به بررسی روش آماری مقیاس مکانی در دو حوضه‌‌ی آبخیز دریای خزر و رودخانه‌‌ی کرخه می‌پردازد و سپس نتایج حاصل را با یکدیگر مقایسه می‌کند. بدین منظور دبی حداکثر لحظه‌ای 46 ایستگاه هیدرومتری در حوضه‌ دریای خزر و 24 ایستگاه در حوضه‌ کرخه انتخاب شده است. این ایستگاه‌ها دارای رفتار هیدرولوژیک مشابه در بین ایستگاه‌های موجود در حوضه خود هستند.. روش آماری مقیاس مکانی در این ایستگاه‌ها با استفاده از گشتاورهای وزنی احتمال دبی حداکثر لحظه‌ای و مساحت تحت پوشش هر ایستگاه انجام گرفت. نتایج نشان داد که در حوضه‌ی دریای خزر پارامتر مقیاس مکانی حالت ساده و در حوضه‌ی کرخه حالت چند مقیاس مکانی می‌باشد بنابراین می‌توان گفت که برای تخمین دبی در مناطق فاقد آمار حوضه‌ی کرخه نمی‌توان از روش شاخص سیلاب و رابطه توانی دبی مساحت استفاده نمود در حالیکه در حوضه دریای خزر این عمل امکان‌پذیر می‌باشد.

Comparison of Spatial Scaling of Peak Discharge in Caspian Sea Basins and Karkheh Basin

Abstact:The relationship between peak flood and watershed area has always ben used for predition at ungaged basins. In a region with homogenous hydrologic resonse this relationship changes with a similar ratio which is called simple saling. If this ratio changes it would result in multiscaling relationship between peak floos and watrshed area and therefore, basin area cannot be used for flood discharge estimation at ungagfed basin alone. Therfore it is necessary ro evalute this before developing regional flood model.This study investigates the spatial scale method in two Caspian Sea basin and Karkheh river basin and then compares the results of two basin. To this end, peak discharge for the 46 hydrometric stations in the Caspian Basin and 24 stations in the Karkheh basin have been selected. These stations have similar hydrological behavior among the stations in their basin. The statistical method of the spatial scale at these stations was performed using the probability weight moments of annual peak discharge and area covered by each station. The results showed that in the Caspian Sea basin the parameter of the spatial scale is simple and in the Karkhe basin the multiscale mode of the spatial scale exists. Therefore, it can be said that for estimating the discharge in the ungaged regions for the Karkheh basin, it is not possible to use the flood index and the dischargearea power relationship. While this is feasible in the Caspian Sea basin.