بررسی تبادل منابع آب سطحی و زیرزمینی با استفاده از تحلیل خوشه ای (مطالعه ی موردی: دشت دز غربی)

بررسی برهم‌کنش آب‌های سطحی و زیرزمینی به منظور مدیریت موثر منابع آب ضروری است. از آنجا که دشت دزفول اندیمشک بزرگترین و مهم‌ترین دشت استان خوزستان از نظر کشاورزی می‌باشد و افزایش تقاضا به منظور استفاده از منابع آب سطحی و زیرزمینی در مصارف کشاورزی رو به گسترش است، لذا موجب شده است تا ارزیابی ارتباط آبخوان و رودخانه در جهت مدیریت صحیح منابع آب، از اهمیت بسزایی برخوردار شود. هدف از این پژوهش استفاده از تحلیل خوشه‌ای به‌منظور بررسی ارتباط آب‌های سطحی و زیرزمینی در بخش غربی دشت دزفول اندیمشک می‌باشد. بدین منظور پارامترهای کیفی 37 چاه آب زیرزمینی و 3 ایستگاه هیدرومتری مربوط به رودخانه‌های شاوور، دز و کرخه در سه دوره‌ی آماری نرمال، خشک و ترسالی مورد بررسی قرار گرفتند. پارامترهای مورد بررسی شامل ec (هدایت الکتریکی)، کاتیون‌های اصلی (ca2+،mg2+، na+،k+) و آنیون‌های اصلی (cl، hco3، so42) می‌باشد. با استفاده از تحلیل خوشه‌ای شباهت بین ایستگاه‌ها تعیین شد، نمودار درختی سه گروه متمایز را نشان می‌‌دهد، گروه اول شباهت بین رودخانه‌ی دز و شاوور و آبخوان ساحل راست دز را نشان داد، گروه دوم چاه‌های معرف کیفی ناحیه‌ی جنوبی دشت و گروه سوم بیانگر شباهت رودخانه‌ی کرخه با چاه‌های اطراف این رودخانه بودند. بررسی‌ها مشخص کرد، تغذیه‌ی رودخانه‌ی دز مستقیماً بر بهبود کیفیت آبخوان دشت اثرگذار است و ‌به نظر می‌رسد رودخانه‌ی کرخه کمترین شباهت را به منابع آب سطحی و زیرزمینی در دشت دارد.

Evaluation of Groundwater-Surface Water Interaction by Using Cluster Analysis (Case Study: Western Part of Dezful-Andimeshk Plain)

Evaluation of the interactions between surface water and groundwater in order to efficiently manage water resources is essential. Having DezfulAndimeshk plain as the largest and the most important agricultural plain in Khuzestan province and also experiencing increasing demand in surface water and groundwater resources in the agricultural use, affirm that the assessment of the relationship between aquifers and rivers for the proper management of water resources is of great importance. In this study Cluster analysis has been performed to determine the interactions between groundwater resources and surface waters in the designated plain. In this paper, the qualitative parameters of 37 groundwater wells and 3 hydrometric stations related to Shavour, Dez and Karkheh rivers were investigated in normal, dry and wet periods. The parameters are: EC (Electrical conductivity), main cations (Ca2 +, Mg2 +, Na+, K+) and major anions (Cl, HCO3, SO42). Then, through using cluster analysis, the similarity between stations was determined, the dendrogram indicated three distinct groups, the first group demonstrated the similarity between the Shavour river, Dez river and the righthand seafront aquifer, the second group of the qualitative repository wells the southern plain and the third group reflected the similarity of the Karkhe River with the wells around the river. Results have shown that discharging the Dez River directly affects the quality of the aquifer in the plain, and it seems that the Karkheh River has the least similarity to the surface water and groundwater resources in the plain.