چالش‌ها و تقابل تامین آب کشاورزی و حقابه محیط‌زیستی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

یکی از مسائل مهم امروز کشور ایران بحث احیای دریاچه ارومیه می‌باشد که از سال 1387 شمسی مورد توجه دولت و برنامه‌های توسعه قرار گرفته است. مسلماً از دلایلی که علی‌رغم این تلاش‌ها و هزینه‌های سنگین همچون تشکلیل ستاد احیا، تاثیری چندانی بر وضعیت دریاچه نداشته، تبعات تخصیص آب به دریاچه بر بخش کشاورزی می‌باشد. بدین منظور این تحقیق در تلاش است بطور کمّی، این تبعات را بر کشاورزی استان‌های مرزی دریاچه نشان دهد. بدین منظور یک دوره 50 ساله از جریان طبیعی رودخانه‌های حوضه در نظر گرفته شده است تا تحت شرایط مختلف هیدرولوژیکی، سه نوع مدیریت آب کشاورزی، تخصیص کامل و یا بخشی از نیاز آب دریاچه این مهم مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. نتایج نشان داد که تامین حقابه دریاچه به کاهش حدود 20 تا 25 درصدی حقابه بخش زراعت آبی در استان‌های آذربایجان غربی و شرقی نیاز دارد. بدیهی است که حصول به چنین کاهش سطحی، تبعات سیاسی و اجتماعی بالایی دارد و این در حالی است که طی سال‌های اخیر سطح زیر کشت و تبدیل زراعت به باغ افزایش یافته است. بدین ترتیب توصیه می‌شود تا ستاد احیا بر اساس تجربیات جهانی، مطالعات داخلی و تجربیات 5 ساله خود، چشم‌انداز قابل حصول و خدمات جدیدی برای اکولوژی حوضه و دریاچه تبیین نماید، در غیر این صورت امکان بهره‌برداری بهینه از فرصت زمانی و منابع اعتباری برای احیای دریاچه فراهم نخواهد شد.

Challenges and Compromises of Agricultural Water Supply and Environmental Water Right in the Lake Urmia Basin

One of the important issues in our country is the restoration of Lake Urmia and it has been considered by the government since 2008. These efforts and high costs have had none impacts such as allocation of water to the lake on agricultural sector. This study aims to show these effects on the agricultural sector of border provinces. So purposely, in order to evaluate three agricultural water management scenarios a 49year period of natural surface flows of watershed’s rivers is considered under the various hydrological conditions. The results showed that to provide the lake water demand caused 20 to 25 reduction of agricultural water demand in the West and East Azarbaijan provinces. It is obvious to achieve this, we certainly would have high socioeconomic impacts, and recently we experienced changing of crop lands into orchards in the watershed. So, It is recommended that based on international experiences, the committee of restoration of the Lake Urmia provide an accessible framework and novel services for the ecology, otherwise, optimal utilization of credit and time shall not be presented.