ارزیابی کارآیی مدل srm و hbv در شبیه سازی رواناب ناشی از ذوب برف در حوزه آبخیز بوجین

پیش‌بینی ذوب برف در حوزه‌های کوهستانی نقش مهمی در مدیریت منابع آبی ایفا می‌کند. لذا هیدرولوژی برف در این مناطق از اهمیت زیادی برخورداراست. در این پژوهش به دلیل نبود داده برف در حوزه بوجین از مدل srm و hbv برای شبیه‌سازی ذوب برف استفاده گردید. ابتدا داده‌های دبی، بارش در دوره آماری 1387 تا 1389 تهیه و صحت سنجی گردید. به‌منظور پایش زمانی و مکانی سطح پوشش برف در مدل srm، از داده‌های سنجندهmodis در فواصل زمانی یک‌روزه استفاده شد. برای اجرای مدل‌ها خصوصیات فیزیکی حوزه به کمک نرم‌افزار arcgis به دست آمد. با اجرای مدل‌های srm و hbv شبیه‌سازی ذوب برف انجام شد. مقادیر پارامترهای مدل‌ها در مرحله واسنجی تدقیق و به کمک مقادیراصلاح‌شده در مرحله واسنجی، در سال دوم مرحله اعتبارسنجی انجام شد. میزان ضریب تبیین (r^2) به‌دست‌آمده برای مدل‌های srm و hbv در مرحله واسنجی به ترتیب برابر 0/71 و 0/61 و مقدار 0/72 و 0/69 برای مرحله اعتبار سنجی به دست آمد. این نتایج به همراه سایر معیارهای ارزیابی همانند نش – ساتکلیف(ضریب 0/71 برای مدل srm و 0/61 برای مدل hbv در مرحله اعتبار سنجی)، دقت خوب مدل‌ها در شبیه‌سازی رواناب را نشان داد. همچنین مدل srm به دلیل استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، نسبت به مدل hbv عملکرد قابل‌قبول‌تری در شبیه‌سازی رواناب حاصل از ذوب برف از خود نشان داد.

Performance evaluation of SRM and HBV model in simulation of snowmelt runoff in Bujin Basin

The snow melt forecast in mountainous basins plays an important role in the management of water resources. For this reason, snow hydrology in mountainous areas is of great importance. In this study, due to the lack of snow data in the Bujin area, SRM and HBV models were used to simulate snow melting. At first, rainfall data, precipitation data was prepared and verified during the period of Water Year 1387 until 1389. The MODIS sensor data was used in oneday time intervals to monitor the time and location of snow cover surface in the SRM model. ArcGIS software was used to implement the physical properties of the domain. Implementation of SRM and HBV models was performed using snow melt simulation. Then, using the results of the values of the parameters in the calibration step, the validation step was performed. The estimation rate of the R2 parameter obtained by the SRM and HBV model for the Bujin area is about 0.71 and 0.61 for calibration and about 0.72 and 0.69 for validation steps, so that these results, together with the values of the other evaluation criteria such as NashSutcliff (coefficient of 0.71 for SRM model and 0.61 for HBV model at validation stage), showed good accuracy of models in runoff simulation. Also, the SRM model, due to the use of satellite images, showed a more reliable performance in snowmelt runoff simulation than the HBV model in this basin.