ارزیابی پایداری سناریوهای عرضه و تقاضای آب در حوضه‌های آبریز با کاربرد مدل ‏ids

امروزه ایجاد تعادل در تخصیص آب به نیازهای محیط زیستی و نیازهایدیگر، از چالش‌های مدیریت منابع آب در کشور ایران می‌باشد. به عنوان مثال، یکی از دلایل مهم در وضعیت نابسامان دریاچه ارومیه، عدم تخصیص مناسب حقابۀ بخش‌های مختلف از جمله تخصیص آب مورد نیاز دریاچه ارومیه است. همچنین بررسی تبعات تخصیص آب به دریاچه بر بخش‌های مختلف همچون کشاورزی، محیط زیست، شرب و صنعت از موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. در این تحقیق در نظر است در حوضۀ آبریز دریاچۀ ارومیه، ارزیابی کمّی تبعات سناریوهای مختلف تخصیص آب به بخش‌های مختلف از جمله دریاچه ارومیه، در یک دورۀ 60 ساله در قالبمفهوم پایداری انجام شود. بدین منظور، از یک مدل تخصیص آب استفادهشده است و سه شاخص معروف اعتمادپذیری، برگشت‌پذیری و آسیب‌پذیری برای استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان و علاوه برآنها در مورد دریاچه ارومیه مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. در مرحله بعد، با استفاده از مفهوم نظریه استنتاج شهودی در محیط نرم‌افزار ids، پایداریسناریوهای مدیریت منابع آب در محدودۀ حوضۀ آبریز دریاچه ارومیه در قالب تصمیم‌گیری چندمعیاره بررسی شد. نتایج نشان دادند که تامین کامل حقابۀ دریاچه منجر به کاهش تخصیص آب به بخش کشاورزی شده است کهممکن است تبعات اجتماعی- فرهنگی- سیاسی مختلفی دربرداشته باشد.علی‌رغم کاهش حقابه بخش کشاورزی در سناریوی تخصیص کامل نیاز آبدریاچه ارومیه نسبت به تامین بخشی از نیاز دریاچه، سناریوی تامین کاملحقابۀ دریاچه با درجه پایداری عمومی 0/94به عنوان سناریوی برتر انتخاب شده است. این در حالی است که درجه پایداری سناریوی دوم 0/83 بدستآمده است. در نهایت توصیه می‌شود تا در تحقیقات آتی وضعیت پایداریبخش کشاورزی نیز در اثر اجرای سناریوهای مختلف مدیریتی مورد ارزیابی بیشتری قرار گیرد

Sustainability Assessment of Basin-wide Water Supply and Demand Scenarios using Intelligent Decision ‎System (IDS) Model

Nowadays, water resources management in Lake Urmia and its restoration is one of the most important issues in Iran. One of the important reasons for the critical situation of the Lake Urmia basin is the lack of proper allocation of different parts (i.e. the required water for Lake Urmia). It is also important to consider the implications of lake water allocation to agricultural, environmental, potable, and industrial demand nodes. This paper intends to quantitatively evaluate these effects on different parts over 60 years under two management scenarios including full and partial allocation of Lake Urmia water requirement in the context of sustainability. For this purpose, three performance criteria such as reliability, resiliency, and vulnerability were evaluated in Lake Urmia basin. In the next step, using the concept of Evidential Reasoning (ER) approach, the sustainability of water resource management scenarios was investigated. The results showed that full allocation of the Lake Urmia water requirement resulted in reduced water allocation to the agricultural sector which may have different socioculturalpolitical consequences. In spite of decline of water allocation in the agricultural sector in the first scenario (full allocation of Lake Urmia water requirement), this scenario was chosen as the top scenario. Also, the results of this paper indicate that the full allocation of Urmia Lake water requirement is a priority, which has led to the greater general sustainability of the Urmia Lake basin. Finally, it is suggested to further evaluate the sustainability of the agricultural sector by implementing different management scenarios.