ارزیابی نهاد رسمی آب ایران متناظر با سازوکارهای حاکم بر شکل گیری تقاضای آب در بخش کشاورزی از منظر چارچوب یادگیری اجتماعی

حکمرانی منابع آب همواره به دنبال بهبود وضعیت اکولوژیکی منبع وبهره برداری پایدار از آن بوده است.با توجه به تغییرات اکولوژیکی موجود مانند وقایع حدی و تغییر اقلیم، مشخصه سازگاری ساختار حکمرانی منابع آب بسیار اهمیت دارد و لذا مهم‌ترین ویژگی سازگاری یعنی ظرفیت یادگیری اجتماعی در کانون توجه قرار می‌گیرد. باز این رو نیاز به ارزیابی ساختار حکمرانی از منظر یادگیری اجتماعی وجود دارد. مشکلات مرتبط با منابع آب ایران و تداوم آن‌ها نشان از ضعف ساختار نهادی موجود در بهبود شرایط دارد. در این مقاله از ابزار حلقه‌های یادگیری اجتماعی به منظور ارزیابی ساختار نهاد رسمی حکمرانی منابع آب ایران استفاده شده است. با این هدف، توسط روش تحلیل محتوای کیفی و آنالیز تم، اسناد قوانین دائمی کشور و اسناد مکتوب طرح‌های ملی مرتبط با آب و کشاورزی ارزیابی شدند. نتایج نشان دادند که ظرفیت نهاد رسمی در ساختار حکمرانی منابع آب ایران در حلقه‌ی یگانه یادگیری قرار دارد و از این منظر بسیار آسیب‌پذیر بوده و ظرفیت سازگاری بسیار پایینی در مقابل تغییرات دارد. برمبنای نتایج، این ساختار به صورت متمرکز و سلسله‌مراتبی بوده و رویکرد بالا به پایین در آن غالب است. با هدف افزایش انعطاف‌پذیری و سازگاری این ساختار، پیشنهاد می‌شود که قوانین بخش آب و کشاورزی با تاکید بر مکانیسم‌های مخرب آن‌ها اصلاح شوند، فرآیند تصمیم‌گیری به‌صورت مشارکتی و با حضور همه گروداران مخصوصاً نهادهای غیررسمی صورت گیرد، نهادهای رسمی متولی بخش آب و کشاورزی یکپارچه و همگرا شوند و درنهایت سیاست‌های کلان توسعه‌ای کشور بر مبنای محدودیت‌های منابع آب کشور بازتعریف گردند.