مدیریت بهینه در مصرف آب و الگوی کشت با تاکید بر راهبرد کم آبیاری (مطالعه موردی: شبکه آبیاری قزوین)

با توجه به محدودیت منابع آب و ارزش آن در کشاورزی، به‌کارگیری هر راهکاری برای صرفه‌جویی در مصرف و استفاده بهینه از آب موجود امری مهم و ضروری است. یکی از این راهکارها کم آبیاری می‌باشد. هدف این مطالعه، ارزیابی اثر درصدهای مختلف کاهش آب مصرفی در دوره های مختلف رشد به عنوان سناریوهای کم‌آبیاری بر بهینه‌سازی مصرف آب و الگوی کشت غالب )گندم، جو، چغندرقند، ذرت دانه ای، ذرت علوفه ای و یونجه) در شبکه آبیاری دشت قزوین می‌باشد. به‌منظور بیشینه کردن درآمد مزرعه، از روش برنامه‌ریزی ریاضی اثباتی (pmp) به همراه روش حداکثر آنتروپی (me) مشروط بر توابع واکنش عملکرد محصولات نسبت به آب در فضای سایر محدودیت ها، استفاده شد. اطلاعات موردنیاز این پژوهش با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای دومرحله‌ای از طریق تکمیل 144پرسشنامه در سال زراعی 95-1394بدست آمد. نتایج نشان داد که با اعمال کم آبیاری در بهترین حالت یعنی سناریوی اول (کاهش 5 درصد کم‌آبیاری در مرحله رسیدن برای محصولات گندم، جو، ذرت علوفه‌ای، ذرت دانه‌ای و چغندرقند و 5 درصد کم‌آبیاری در مرحله رشد رویشی محصول یونجه)، علی‌رغم صرفه‌جویی در مصرف آب به میزان 5.2 درصد، امکان افزایش درآمد مزرعه به میزان 0.4 درصد وجود دارد. از طرفی دیگر، بسته به‌شدت بحران و مقدار کمبود آب، تصمیم‌گیری برای تعیین راهبرد کم‌آبیاری و الگوی کشت منطقه متفاوت است، به‌نحوی‌که اگر بیشتر حفاظت منابع آب منطقه موردنظر باشد، نتایج سناریوهای دوم و سوم، بهترین گزینه برای استفاده بهینه از زمین و کمینه آب موجود خواهد بود.از دیگر نتایج این تحقیق، درمجموع سطح زیرکشت محصولات منتخب نسبت به سال پایه کاهش و به صورت کشت نشده و آیش درآمده است که به نوبه ی خود فشار بر زمین را کاهش و امکان عملیات خاک ورزی و حفاظت خاک را افزایش می دهد.