مقایسۀ ساختار و محدودۀ وظایف روان‌پزشکی قانونی ایران و کشورهای اروپایی

زمینه و هدف : هدف این مطالعه بررسی ساختار و عملکرد بخش های منتخب روان پزشکی قانونی اروپا و مقایسه آن ها با بخش های روان پزشکی قانونی ایران بر مبنای پتانسیل و امکانات موجود در کشور است.روش بررسی: ابتدا یک مطالعه کیفی به شیوه بیان تجربیات از روان پزشکان سازمان انجام و سپس ساختار بخش های روان پزشکی قانونی در کشورهای اروپایی مطالعه شد. این کار با جستجو در پایگاه های اطلاعاتی، مقالات علمی و کتب مرتبط انجام و نحوه فعالیت آنان با مکاتبات انجام شده از طریق پست الکترونیک و تماس تلفنی بررسی گردید. فرم های پبت اطلاعات که شامل مواردی چون طیف خدمات ارائه شده، نحوۀ فعالیت ها و پتانسیل نیروی انسانی در سیستم روان پزشکی قانونی هر یک از کشورهای منتخب بود بر اساس این اطلاعات تکمیل شد. یافته ها: نحوۀ بررسی بیماران، اقدامات درمانی و توان بخشی و مراقبت های پس از ترخیص در بیشتر کشورهای اروپاییِ مطالعه شده مشابه است. مشاهدۀ رفتار و تعاملات اجتماعی بیمار، از مهم ترین ابزارهای تشخیصی به شمار می رود. تمرکز فعالیت های روان پزشکی قانونی در اروپا، بر موضوعات کیفری است: تشخیص میزان خطرناک بودن، درمان و توان بخشی مجرمانِ مبتلا به اختلالات روانی. امکانات تشخیصی جامع تر در روان پزشکی قانونی اروپا و وجود بیمارستان های حفاظت شدۀ قضایی یا دپارتمان های ویژه در بیشتر کشورهای اروپایی اصلی ترین تفاوت های اساسی را با سیستم روان پزشکی قانونی ایران ایجاد می کند. بحث و نتیجه گیری: علیرغم وجود تفاوت هایی در نوع عملکرد سیستم روان پزشکی قانونی اروپایی، شباهت های بسیاری در شیوۀ معاینه و ارزیابی روانی بیماران، امکانات تشخیصی و درمانی و شیوۀ ارائه گزارش به دادگاه دیده می شوند. عملکرد سیستم ایرانی به سبب عواملی چون نبود امکانات بستری در بخش ویژه یا بیمارستان قضایی و ارتباط محدود با بیماران زندانی و دادگاه ها، در مقایسه با سیستم اروپایی کارایی کمتری دارد. برای بهبود شرایط، کشور ما باید اقداماتی از قبیل ایجاد بخش های ایمن در زندان ها و بیمارستان های روان پزشکی کشور، داشتن برنامه های درازمدت برای تاسیس بیمارستان ویژه، استفاده از ابزار متداول و استاندارد ارزیابی خطر و تاسیس درمانگاه های پیگیری و خانه های پرستاری برای مراقبت های پس از ترخیص بیماران انجام دهد.