جستاری در ارکان ماهیت سرایت در فقه و حقوق کیفری (خلاء زدایی قانونی از ماهیت سرایت)

قانون گذار در کتاب قانون مجازات اسلامی در مواد متعددی، اصطلاح سرایت را موضوع قانونگذاری قرار داده است. قانون گذاری پیرامون هر موضوعی ایجاب می کند که در گام نخست، ماهیت موضوع مد نظر به شکل کامل تبیین شده و همۀ ارکان اساسی آن ماهیت شناسایی شوند اما قانون گذار بدون آنکه منظور خود را از واژۀ سرایت مشخص کند به تقنین در این باره پرداخته که این امر سبب ابهامات فراوانی برای کارشناسان پزشکی قانونی شده است. یکی از محورهای اختلافِ نظر دربارۀ ماهیت سرایت، بحث گذشت زمان به عنوان شرطی اساسی در تحقق ماهیت سرایت است، این موضوع در نظام حقوقی کامن لا توجه قرار گرفته است؛ به گونه ای که تا سال ها، گذشتِ زمانِ یک سال و یک روز، شرط تحقق سرایت شمرده می شد. حائز اهمیت است که ماهیت سرایت از ابداعات فقهی است که قانون گذار از آن بهره است. بنابراین شایسته بود تا که قانون گذار با برشمردن شروط تحقق ماهیت سرایت، اقدام به بیان مفهوم و منظور خود از اصطلاح مد نظر کرد. هدف پژوهش حاضر، یافتن ارکان تحقق ماهیت سرایت است. روش بررسی پژوهش حاضر بر اساس منطقِ توصیفی تحلیلی است که ابزار گردآوری اطلاعات برای تضارب آرا و ارزیابی استدلالی، به صورت تحقیقات کتابخانه ای اعم از مطالعه ی کتب فقهی، حقوقی، پزشکی و قوانین مربوطه است. پژوهش حاضر با شناسایی خلاء قانونی دربارۀ ماهیت سرایت و ارزیابی آرای مختلف، ادلۀ روایی و مفهوم شناسی عمیق از واژگان کاربردی به این نتیجه رهنمون شد که تحقق ماهیت سرایت منوط به دو شرطِ وجودِ دو جنایت و رابطۀ سببیت است و گذشت زمان فقط از ملزومات شایع سرایت است نه از ارکان ماهیت سرایت.