نقش میانجی‌گر راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان در رابطه بین طرح‌واره‌های ناکارامد اولیه و ویژگی‌های شخصیتی با پرخاشگری

مقدمه: پرخاشگری پدیده‌‌ نابهنجاری است که در دوره‌ نوجوانی از شیوع قابل‌توجهی برخوردار است  و عوامل زیادی در بروز این پدیده نقش دارند. هدف این پژوهش، بررسی نقش میانجی‌گر راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان در رابطه بین طرح‌واره‌های ناکارامد اولیه و ویژگی‌های شخصیتی با پرخاشگری بود. روش: طرح پژوهش از نوع همبستگی و معادلات ساختاری بود. جامعه‌ آماری پژوهش را کلیۀ دانش‌‌آموزان متوسطه دوم شهر یاسوج در سال تحصیلی 1398- 1399 تشکیل ‌‌دادند که تعداد 340 نفر از آنها با روش نمونه‌‌گیری تصادفی خوشه‌‌ای چندمرحله‌‌ای انتخاب شدند. برای جمع‌‌آوری داده‌‌ها ازچهار پرسش‌نامه‌ طرح‌واره‌‌های ناسازگار اولیه یانگ(sq sf)، پنج عامل شخصیت(neo)، راهبردهای تنظیم هیجان(cerq) و پرخاشگری(aq) استفاده شد. تجزیه ‎و‎ تحلیل داده‌ها با استفاده از روش‌های همبستگی پیرسون و مدل‌یابی ارزیابی معادلات ساختاری به کمک نرم‎افزارهای spss و amos صورت گرفت.نتایج: نتایج نشان داد، از بین ابعاد ویژگی‌های شخصیتی، مسئولیت‌پذیری، توافق‌پذیری، برون‌گرایی و انعطاف‌پذیری اثر منفی و معناداری بر راهبردهای ناسازگارانه تنظیم‌شناختی هیجان و برون‌گرایی و انعطاف‌پذیری اثر مثبت و معنادار بر راهبردهای سازگارانه تنظیم‌شناختی هیجان دارند. همچنین طرح‌واره‌های محرومیت هیجانی، رهاشدگی، بی‌اعتمادی و بازداری هیجانی تاثیر مثبت و معنادار بر راهبردهای ناسازگارانه تنظیم‌شناختی هیجان و طرح‌واره‌های رهاشدگی، نقص و شرم و استحقاق نیز تاثیر منفی بر راهبردهای سازگارانه تنظیم‌شناختی هیجان داشتند. علاوه بر آن، ویژگی  شخصیتی توافق‌پذیری اثر منفی و مستقیم و طرح‌واره‌های رهاشدگی، انزوای اجتماعی، شکست، بازداری هیجانی و استحقاق تاثیر مثبت و مستقیم بر پرخاشگری داشتند. در نهایت از بین ابعاد ویژگی‌های شخصیتی، مسئولیت‌پذیری، توافق‌پذیری، برون‌گرایی و انعطاف‌پذیری و از بین ابعاد طرح‌واره‌های ناکارامد اولیه، محرومیت هیجانی، رهاشدگی، بی‌اعتمادی، شرم و نقص، بازداری هیجانی و استحقاق توانستند از طریق راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان بر پرخاشگری تاثیر غیرمستقیم بگذارند.بحث و نتیجه‌گیری: درمجموع می‌توان نتیجه گرفت، تعامل چندگانه متغیرهای ویژگی‌های شخصیتی، طرح‌واره‌هایی ناکارامد اولیه و راهبردهای شناختی تنظیم هیجان در پیش‌بینی پرخاشگری نوجوانان نقش دارند و یافته‌های حاصل از تحقیق می‌تواند در کاهش مشکلات ناشی از پرخاشگری و بدتنظیمی هیجانی برای مشاوران و روان شناسان مدارس یاری کننده باشد.

causal model of aggression based on personality traits, early maladaptive schema and aggression: mediating role of emotion regulation strategies

introduction: aggression is an abnormal phenomenon that is notably prevalent during adolescence, with various factors contributing to its occurrence. the aim of this study was to investigate the mediating role of cognitive emotion regulation strategies in the relationship between early dysfunctional schemas, personality traits, and aggression.method: the research design employed correlational analysis and structural equation modeling. the statistical population of the study comprised all second year high school students in yasuj during the 2019 2020 academic year. a total of 340 students were selected using multi stage cluster random sampling. four questionnaires were utilized to collect data: young’s early maladaptive schemas short form (sq sf), the five factor model of personality (neo), the cognitive emotion regulation questionnaire (cerq), and the aggression questionnaire (aq). data analysis was conducted using pearson correlation methods and structural equation modeling, employing spss and amos software. results: the results indicated that, among the personality traits, responsibility, agreeableness, extraversion, and flexibility had a negative and significant impact on maladaptive emotion regulation strategies. conversely, extraversion and flexibility demonstrated a positive and significant influence on adaptive emotion regulation strategies. additionally, the schemas of emotional deprivation, abandonment, distrust, and emotional inhibition had a positive and significant impact on maladaptive emotion regulation strategies. conversely, the schemas of abandonment, deficiency, shame, and entitlement negatively affected adaptive emotion regulation strategies. in addition, the personality trait of agreeableness had a negative direct effect, while the schemas of abandonment, social isolation, failure, emotional inhibition, and entitlement had a positive direct effect on aggression. finally, among the dimensions of personality traits—responsibility, agreeableness, extraversion, and flexibility—and the dimensions of early dysfunctional schemas—emotional deprivation, abandonment, distrust, shame and inferiority, emotional inhibition, and entitlement—these factors can indirectly influence aggression through cognitive emotion regulation strategies.discussion and conclusion: in summary, it can be concluded that the interplay of personality trait variables, early dysfunctional schemas, and cognitive emotion regulation strategies significantly contributes to predicting adolescent aggression. the findings of this study can be valuable for school counselors and psychologists in addressing issues related to aggression and emotional dysregulation.