تدوین و آزمون مدل علی عزت‌نفس نوجوانان بر اساس رابطه والد-فرزند و نیازهای بنیادین روان‌شناختی: با میانجی‌گری خودپنداره

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر تدوین و آزمون مدل علی عزت‌نفس نوجوانان بر اساس رابطه والد-فرزند و نیازهای بنیادین روان‌شناختی با میانجی‌گری خودپنداره بود.روش: پژوهش توصیفی-همبستگی از نوع معادله ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را تمامی دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه دبیرستان‌های شهرستان میبد در سال تحصیلی 1400-1399 تشکیل دادند که از بین جامعه هدف تعداد 461 نفر با روش نمونه‌گیری در دسترس به‌عنوان حجم نمونه انتخاب و به‌صورت مجازی در پژوهش شرکت کردند. داده‌های پژوهش با استفاده از پرسشنامه‌های عزت‌نفس کوپراسمیت، رابطه والد-فرزند فاین و همکاران، نیازهای بنیادین روان‌شناختی و خودپنداره راجرز جمع‌آوری و درنهایت داده‌های 398 شرکت‌کننده که قابلیت تحلیل داشت به‌منظور بررسی فرضیه‌های پژوهش با استفاده از روش مدل‌یابی معادله ساختاری و با کمک نرم‌افزارهای spss25 و amos24 تحلیل شد.نتایج: نتایج مدل‌یابی معادله ساختاری بیانگر تایید برازش مدل فرضی پژوهش بود همچنین نتایج به‌دست‌آمده از ضرایب مسیر در مدل ساختاری نشان داد که ارتباط والد-فرزند و نیازهای بنیادین روان‌شناختی به‌صورت مثبت و معنادار و خودپنداره به‌صورت منفی و معنادار بر عزت‌نفس نوجوانان اثر مستقیم دارند، علاوه‌براین خودپنداره رابطه بین ارتباط والد-فرزند و نیازهای بنیادین روان‌شناختی با عزت‌نفس را در نوجوانان میانجی‌گری می‌کند. متغیرهای رابطه والد-فرزند، نیازهای بنیادین روان‌شناختی و خودپنداره درمجموع 62 درصد از واریانس عزت‌نفس را در نوجوانان تبیین می‌کنند.بحث و نتیجه‌گیری: بنابراین با توجه به نقش به‌سزای رابطه والد-فرزند، ارضای نیازهای بنیادین روان‌شناختی و خودپنداره در شکل‌گیری عزت‌نفس نوجوانان، آگاه‌سازی والدین و نوجوانان با ویژگی‌های دوران نوجوانی و تاثیرات آن در مراحل بعدی زندگی امری ضروری به حساب می‌آید.

developing and testing the adolescents’ self-esteem causal model based on the parent-child relationship and basic psychological needs: with mediating role of self-concept

introduction: this research aims to develop and test the adolescents’ self-esteem causal model based on the parent-child relationship and basic psychological needs with the mediating role of self-concept.method: the descriptive-correlation research was of the structural equation type. the statistical population consisted of all the second-year high school students of meibod city in 2019-2020, and 461 people from the target population were selected as the sample size using the available sampling method and participated in the research virtually. the data was collected using coopersmith’s self-esteem, parent-child relationship by fine et al., rogers`s basic psychological needs and self-concept questionnaires. finally, the data of 398 participants, which were analyzable, was collected in order to investigate the research hypotheses using the structural equation modeling method and spss25 and amos24 software.results: the results of structural equation modeling confirmed the fit of the hypothetical research model. also, the results obtained from the path coefficients in the structural model showed that the parent-child relationship and basic psychological needs have a positive and significant effect, and self-concept has a negative and significant effect on the self-esteem of adolescents.  in addition, self-concept mediates the relationship between the parent-child relationship and basic psychological needs with self-esteem in adolescents. the variables of the parent-child relationship, basic psychological needs, and self-concept explain a total of 62% of the variance of self-esteem in adolescents.discussion and conclusion: therefore, considering the role of improving the parent-child relationship, and satisfying the basic psychological needs and self-concept in the formation of self-esteem of adolescents, it is necessary to inform parents and adolescents about the characteristics of adolescence and its effects in the later stages of life.