بررسی اثربخشی فرزندپروری ذهن‌آگاه در کاهش مشکلات برونی‌‏سازی کودکان پسر دبستانی و رفتارهای فرزندپروری مادران آنها

مقدمه: مطالعه ‏های پیشین نشان داده‏اند عوامل خطر خانوادگی مثل فرزندپروری ضعیف، انضباط بی‏ثبات، خشک، غیرمنعطف و سختگیرانه و استرس والدین خطر ایجاد مشکلات رفتاری و عاطفی را در کودکان افزایش می‏دهند. فرزندپروری ذهن‌آگاه در پاسخ به کاستی‌ها و نقدهای وارد به برنامه‌های فرزندپروری رفتاری بر پایۀ به کار گرفتن اصول ذهن‌آگاهی تدوین شده است که به والدین اجازه می‌دهد کودکان‌شان را بدون پیش‌داوری درک کنند و در فرزندپروری بیشتر پاسخگو و کمتر واکنشی باشند. از این رو پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر مداخلۀ فرزندپروری ذهن‌آگاه بر مشکلات برونی‏سازی کودکان پسر دبستانی و رفتارهای فرزندپروری مادران آنها در جامعۀ ایران طراحی شده است. روش: پژوهش حاضر پیرو طرحی از نوع  شبه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل همراه با پیگیری است. برنامۀ آموزش فرزندپروری ذهن‌آگاه به عنوان متغیر مستقل و مشکلات برونی‏سازی کودکان و رفتارهای فرزندپروری مادران آنها، به عنوان متغیرهای وابسته در نظر گرفته شده‏اند. جامعۀ مورد مطالعه شامل مادران دارای کودکان پسر دبستانی دچار مشکلات برونی‏سازی در شهر کرج بود. نمونۀ پژوهش شامل 18 نفر از مادران کودکان دچار مشکلات برونی‏سازی است که ملاک‏های ورود به پژوهش را داشته‌اند. نمونه‏گیری در دو مرحلۀ در دسترس و مبتنی بر هدف انجام شد. از تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر (طرح آمیخته) با استفاده از نرم افزار اس. پی. اس. اس. نسخه 20، جهت تحلیل داده‌ها استفاده شده است. نتایج: تحلیل داده‌ها نشان داد که گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، پس از پایان جلسه‌های آموزش فرزندپروری ذهن‌آگاه، کاهش معناداری در نمرۀ کلی نشانه‌های برونی‌سازی نشان می‌دهد. اثر مداخله پس از 2 ماه نیز به شکل معناداری حفظ شد. دیگر یافتۀ مطالعه نشان می‌دهد گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، پس از پایان جلسه‌های آموزش فرزندپروری ذهن‌آگاه، بهبود معناداری در رفتارهای فرزندپروری و کاهش رفتارهای منفی در تعامل با فرزندشان نشان دادند. اثر مداخله پس از 2 ماه نیز به شکل معناداری حفظ شد. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج از اثربخشی آموزش فرزندپروری ذهن‌آگاه در کاهش مشکلات برونی‌سازی و بهبود رفتارهای فرزندپروریِ مادران دارای کودکان پسر دچار مشکلات برونی‌سازی حمایت می‌کند. به این ترتیب امکان به کارگیری این روش در نمونه‌های ایرانی وجود دارد.

evaluating the effectiveness of mindful parenting on reducing the externalizing problems of male primary school students and their mothers’ parenting behaviors

previous studies have shown that family risk factors such as poor parenting, unstable, strict, inflexible and harsh discipline, and parental stress increase the risk of developing any of behavioral and emotional problems in children. mindful parenting is based on the principles of mindfulness that have been developed in response to the shortcomings and criticism of behavioral parenting programs. mindful parenting allows parents to understand their children without prejudice and to help parents be more responsive and less reactive in parenting. therefore, the present research aimed to determine the effectiveness of mindful parenting on reducing the externalizing problems of male primary school students and their mothers’ parenting behaviors in iranian society. method: this was quasi-experimental research with a pretest-posttest, follow-up and a control group design. the mindful parenting education program is considered as an independent variable and the externalizing problems of children and their mothers’ parenting behaviors are considered as dependent variables. the research population included all mothers of male primary school students with externalizing problems in karaj. the research sample consisted of 18 mothers of children with externalizing problems who met the inclusion criteria in research. sampling was performed in two stages of available and purpose-based methods. the data were analyzed using repeated measures (mixed design) in spss software version 20. results: data analysis showed that there was a significant decrease in the overall score of externalizing symptoms in the experimental group compared with the control group after the end of mindful parenting education sessions. the effect of the intervention was significantly kept after 2 months. another finding of the research showed that there was a significant improvement in parenting behaviors and a reduction in negative behaviors in interaction with their children in the experimental group compared with the control group after the end of mindful parenting education sessions. the effect of the intervention was significantly kept after 2 months. discussion and conclusion: the results of the research support the effectiveness of mindful parenting education in reducing externalizing problems and improving parenting behaviors of mothers of male children with externalizing problems. therefore, it is possible to use this method in iranian samples