بیمار خبره: رویکردی جدید در خود - مدیریتی دیابت نوع 2 بر مبنای آموزش دانش دیابت و شناخت جسم‌آگین

مقدمه: این مطالعه به منظور طراحی برنامه‌های مداخله‌ای برای بیماران دیابت نوع 2 بر اساس رویکرد توانمندسازی و نقش فعال بیمار در راستای اتخاذ رفتارهای خود مدیریتی و روان‌شناختی انجام شد. روش: مطالعه از نوع آزمایشی مقطعی بود که به صورت کارآزمایی بالینی تصادفی با 21 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 زن و مردکه به طور تصادفی به سه گروه آزمایشی و کنترل تخصیص یافتند، انجام شد. بیماران مراجعه کننده به انجمن دیابت از مهر ماه  تا بهمن 1395، سنجش‌های خط پایه شامل پرسشنامه‌های دموگرافیک و بالینی، پرسشنامه‌های ادراک بیماری تجدید نظرشده، رفتارهای خود مراقبتی، کیفیت زندگی، خود کارآمدی، پریشانی و افسردگی را تکمیل کردند و میزان قند خون و هموگلوبین گلیکوزیله اندازه‌گیری شد. سپس مداخلات به صورت دوگروه آزمایشی ویک گروه کنترل (در دومرحله به صورت آموزش دانش دیابت و غیر دیابت و مرحله دوم آموزش ژست‌های قدرت و خنثی) در جلسات گروهی و فردی انجام شد و سنجش‌های پایانی انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار رایانه‌ای اس. پی. اس. اس. نسخه 21 انجام شد. نتایج: نمرات گروه آزمایشی و کنترل، قبل و بعد از مداخله اول از نظر کنترل قند خون، ادارک علائم بیماری (خرده‌مقیاس‌های پیامد، کنترل و درمان‌پذیری، پیوستگی و بازنمایی هیجانی)، خود مراقبتی و کیفیت زندگی به لحاظ آماری تفاوت معنی‌داری داشتند (0.01>p تا p <0.05). نمرات قبل و بعد از مداخله دوم نیز در خود کارآمدی، احساس قدرت، رفتارهای خود مراقبتی، k10، قند خون و هموگلوبین گلیکوزیله به لحاظ آماری تفاوت معنی‌داری داشتند (0.01>p تا p <0.05). بحث و نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که اجرای برنامه‌های توانمندسازی می‌تواند کارایی بیماران را در رفتارهای خود مراقبتی، تغییر نگرش و ادراک علائم بیماری، شناخت جسم‌آگین و در نهایت کنترل قند خون و هموگلوبین گلیکوزیله افزایش دهد. یافته‌های پژوهش حاضر در راستای توجه به عوامل روان‌شناختی و خود مدیریتی موثر در پیشگیری از عوارض دیابت و کنترل موثرتر دیابت نوع دو است.

The Expert Patient: A New Approach to Type 2 Diabetes Self-Management based on Illness Perception and Embodied Cognition

Introduction: In new patienttraining methods, the issue of patient empowerment has been presented which emphasizes the active role of patient in education and treatment. This study examined the impact of empowerment –based diabetes education (knowledge diabetes and embodied cognition) in promoting selfmanagement behaviors in type 2 diabetic patients. Methods: This randomized clinical trial study was performed on 21 patients with type 2 diabetes. Patients referred to the Iran Diabetes Association from October to February 1395. They were assigned randomly into three groups in 2 intervention and control groups. The questionnaires were the demographic and clinical information, IPQR, DMSES, K10, DSCS, DQOL, and BDIII. Also, hemoglobin A1C and blood sugar were assessed. Empowerment program were conducted according to regulatory protocols in six sessions in each group. Hemoglobin A1C was measured before and three months after the intervention. Results: The results indicated that there was a significant difference in relation to blood sugar, illness perception (consequence, Personal and Treatment control, Illness coherence, Emotional representations), selfcare and quality of life between the experimental group before and after the first intervention (p < 0.001, p < 0.05). However, it was not significant in control group (p>0.05). Scores before and after the second intervention in testosterone levels, selfefficacy, feeling of power, selfcare behaviors, K10, blood sugar and hemoglobin A1c were significant difference (p < 0.001, p < 0.05). However it was not significant in control group (p>0.05). Conclusion: The results showed that implementation of the empowerment program increased patients’ efficiency to selfmanagement, change cognition and perception. The results that draw attention to the psychological factors effective in the prevention of diabetes complications and hence help in the conceptualization, planning and design of treatment policies for more effective control of type 2 diabetes.