چیستی و چرایی تاویل نصوص دینی از منظر غزالی

فهم درست منابع و نصوص دینی، دغدغه اساسی و همیشگی پژوهشگران اسلامی بوده و هست و از گذشته تا کنون، آنها روش های خاصی را برای فهم صحیح نصوص دینی به کار برده اند. یکی از روش های مهم در این زمینه،«تاویل » است. غزالی در دو دوره فکری خود، دو گونه مواجهه با مسئله تاویل دارد. در دوره اول، مانند غالب متفکران اسلامی، تاویل را ناظر به معنای بعید از لفظ می داند و صرفاً آیات متشابه را تاویل پذیر می شمارد؛ اما او در دوره پایانی عمر خویش، با پذیرش رویکرد عرفانی، تاویل را ناظر به امر حقیقی و خارجی پنداشته، همه آیات قرآن، اعم از محکم و متشابه، را تاویل پذیر می داند. در روش شناسی فهم متن از منظر غزالی متاخر، به این نکته پی می بریم که او با ارائه روی آوردی خاص در تاویل توانسته است الگوی نوینی ارائه دهد تا دیگران نیز براساس آن بتوانند در این مسیر گام بردارند و به فهم روشمند از نصوص دینی نائل آیند. از الگوی پژوهشی او در فهم متن، متفکرانی مانند ابن عربی، ملاصدرا و فیض کاشانی بهره برده اند. در این تحقیق، علاوه بر تبیین الگوی یادشده با رویکرد تحلیلی، به ضرورت، اهمیت و چرایی به کارگیری این روش از منظر غزالی پرداخته می شود.