بازخوانی انتقادی ادله موافقان و مخالفان قاعده لطف در مباحث کلامی

یکی از قواعد مهم در کلام عدلیه، قاعده لطف است که براساس آن در مسایل متعددی، حکم به وجوب لطف بر خداوند می‌شود. با تعریف لطف، شرایط و اقسام آن به‌منزله مدخل بحث و بازخوانی ادله موافقان، یعنی غالب متکلمان امامیه و معتزله، ناتمام بودن آنها روشن می‌شود. همچنین با ارزیابی ادله مخالفان، مانند بشر بن معتمر و شارح مقاصد، ضمن مناقشه در برخی، شماری دیگر تایید خواهد شد. عقل حکم می‌کند که خداوند حکیم است و مقتضای حکمت بر او لازم است؛ اما از جهت کبروی، لطف واجب نیست؛ چراکه فروض بی‌نهایتی دارد که در خارج محقق نشده است؛ بلکه می‌تواند محقق شود. از حیث صغروی نیز می‌توان مجموع مصالح و مفاسد یک امر خاص را تشخیص داد تا سپس حکم شود که بر خداوند لازم است یا نیست. در همه مسایلی که علمای شیعه به این قاعده استناد کرده‌اند (وجوب تکلیف شرعی، بعثت انبیا، عصمت پیامبران، لزوم وعد و وعید، وجوب نصب امام) ادله جایگزین وجود دارد.