تاملی روش‌شناختی در تعیّن معرفتی پدیدارشناسی دین

امروزه پدیدارشناسی دین، نزد بسیاری از دین‌پژوهان مقبول افتاده است. این روی‌آورد تحت تاثیر پدیدارشناسی هوسرل، وارد گستره دین‌پژوهی شد. مولفه‌های بنیادینِ پدیدارشناسی دین عبارتند از: توصیف پدیدارهای دینی به‌صورت صرف و عاری از تبیین، تمرکز بر حیث التفاتیِ نهفته در پدیدارهای دینی، مقابله با تحویلی‌نگری، تعلیقِ همه پیش‌فرض‌ها و پیش‌دانسته‌ها و تلاش برای شهود ذاتِ دین. پدایدرشناسی دین، فاقدِ همه ابعاد یک نظام شناختاری کامل است؛ لذا نمی‌توان آن را یک دانش مستقلِ بهره‌مند از تعین معرفتی تامّ دانست. پدیدارشناسی دین در کارآمدترین حالت صرفاً یک روی‌آوردِ متعلق به مقام گردآوری است، نه یک دانش مستقل و نه روشی برای مقام داوری. توقف در توصیفِ صرف، غفلت از تبیین و توجیه، ناکارآمدی در پیشگیری و درمانِ تحویلی‌نگری، ابتنا بر مفاهیم کلی و مبهم، فقدان الگوی مطالعاتی مشخص و برنامه پژوهشی مدون، فقدان روش‌های کارآمد برای سنجش نظریه‌ها در مقام داوری و امعان در مقام گردآوری، موجب ناکارآمدی پدیدارشناسی دین به‌منزله منطق فهم دین شده است.