دوگانگی دیدگاه فخر رازی در مصداق‌شناسی معصوم

فخر رازی، متکلم و مفسر شهیر اهل‌سنت، نویسنده‌ای پرتالیف و توانا در تحلیل مباحث کلامی است. همین امر یکی از دلایل صعوبت فهم نظر نهایی وی در برخی مسایل است و دیدگاه او در برخی مسایل متزلزل و مبهم به نظر می‌رسد که از آن جمله می‌توان به مسیله «مصداق‌شناسی معصوم» اشاره نمود. رازی همانند بسیاری از متکلمان مسلمان، وجود معصوم را جهت حفظ شریعت از تغییر و تحریف ضروری می‌داند. وی در کتاب المطالب العالیه در مسیله نبوت، دیدگاه اهل تشیع را در باب عصمت ایمه به‌صراحت حق می‌داند که مغایر با دیدگاه او در برخی دیگر از آثارش می‌باشد. در این پژوهش ضمن تحلیل دوگانگی دیدگاه وی در باب «مصداق‌شناسی معصوم»، مدعای برخی پژوهشگران در باب آثار و اندیشه‌های فخر درباره مسیله یادشده نیز نقد شده است. قدر مسلّم آن است که وی اصل وجود «معصوم» را پس از پیامبر اسلام ضروری می‌داند و مصداق آن را در مواردی «اجماع» و در مواردی «شخص کامل» معرفی کرده، ایمه شیعه ازجمله صاحب‌الزمان# را از مصادیق شخص کامل و معصوم می‌شمارد.