تاملی بر کاربست «دلیل حکمت» در اثبات برهانی بودن دلالت معجزه

بسیاری از متکلمان و اندیشمندان اسلامی بر این باورند که معجزه در اثبات ادعای انبیا معرفت‌بخش است؛ هرچند در گستره دلالت و میزان معرفت‌بخشی اختلافات گسترده‌ای دارند. در این میان اکثریت ایشان بر این عقیده‌اند که دلالت معجزه، به صورت برهانی و یقینی است و برای اثبات آن به ادله گوناگونی ازجمله «دلیل حکمت» روی آورده‌اند. هرچند این دلیل با تقریرها و تبیین‌های متعددی از سوی متکلمان و اندیشمندان اسلامی مورد توجه بوده و عمدتاً خالی از هرگونه اشکالی دانسته شده، اما به نظر می‌رسد چالش‌هایی در مسیر اثبات آن وجود دارد که حداقل در برخی موارد بی‌پاسخ مانده است. بر این اساس، با روش تحقیق کتابخانه‌ای مسئله تبیین دقیق این دلیل و ارزیابی چالش‌های ناگفته درباره آن بررسی شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که نمی‌توان از دلیل حکمت به‌تنهایی برای اثبات برهانی بودن دلالت معجزات استفاده کرد.

a reflection on the application of the proof of wisdom in proving the signification of miracles as a demonstration

many islamic theologians and thinkers believe that miracles provide knowledge in proving the claim of the prophets. however, they have wide differences in the how of signifying and epistemological validity. in the meantime, the majority of them are of the opinion that the signification of a miracle is evident and certain, and to prove it, they have turned to various proofs, including the proof of wisdom. although this reason has been given attention by islamic theologians and thinkers with numerous interpretations and explanations, and it has been considered free of any problems, but it seems that there are challenges in the way of proving it, which have remained unanswered in at least some cases. based on this, with the library research method, the problem of explaining this reason and evaluating the unspoken challenges around it has been examined. the findings of the research show that it is not possible to use the reason of wisdom alone to prove demonstrative state of miracles` proof.