رابطه ذات و صفات الهی ازنظر خواجه‌نصیرالدین طوسی

یکی از مسائل مهم و چالشی در باب صفات الهی، مسئله رابطه وجودی ذات و صفات الهی و کیفیت اتصاف ذات به صفات کمال است. خواجه‌نصیرالدین طوسی در کتاب تجریدالاعتقاد از نظریه «عینیت ذات و صفات کمالی خداوند» دفاع کرده و آن را بر ویژگی واجب ‌الوجود بودن خدا استوار ساخته است. اینک این پرسش مطرح است که چگونه می‌توان فقط با اتکا بر وجوب وجود، نظریه عینیت صفات و ذات الهی را مدلَّل کرد. فرضیه مقاله حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی، آن است که خواجه، مفهوم «وجوب وجود» را عنوانی شامل برای برخی از مبانی وجودشناختی و الهیاتی خود قرار داده تا نظریه عینیت را مدلل کند. عمده مبانی وجودشناختی او در این مبحث، عبارت است از اشتراک مفهوم، اصالت و تشکیک وجود. همچنین بهره‌گیری او از برخی اصول الهیاتی مانند «عینیت وجوب ذاتی با وجود حق‌تعالی» «وحدت واجب بالذات» «بساطت حقیقت واجب بالذات» و «استغنای واجب بالذات» که برای استدلال کامل‌تر نظریه عینیت، مدد می‌رساند.

khawjah nasir al-din tusi on the relationship between divine essence and attributes

one of the important and challenging issues regarding divine attributes is the that of the existential relationship between divine essence and attributes and the how of essence`s being qualified with the attributes of perfection. khawjah nasir al-din tusi defended the theory of the identity of god’s essence and perfect attributes in his book tajrid al-i`tiqad and based it on god’s state of being essentially necessary in existence. now the question is raised that: how can the theory of the identity of divine attributes and perfectional essence be proved on the basis of the necessity of existence? the hypothesis of this article, using the descriptive-analytical method, is that khawjah put the concept of necessity of existence as an inclusive title for some of his ontological and theological foundations to explain the theory of identity. his main ontological foundations in this topic are the unity of the concept, originality, and gradational state of existence. also, his use of some theological principles such as the identity of the essential necessity with the existence of  the supreme right, the unity of the necessary by the essence, the simplicity of the essence of the necessary by the essence and the reachness of the necessary by the essence which help to argue more fully the theory of identity.