فاعل وحی رسالی در نظریه تاریخ‌مندی قرآن (با تاکید بر آراء نصر حامد ابوزید)

نصر حامد ابوزید ( نماینده جریان نومعتزله) برخلاف دیدگاه اکثر فلاسفه و متکلمان اسلامی در موضوع وحی، گاهی وحی را مترادف با الهام و گاه یکسان با تجربه دینی می‌انگارد و نقش فاعلی پیامبر در فرایند وحی را تقویت و با ادعای گفتمانی بودن و تاثیرپذیری از فرهنگ زمانه، تاریخ‌مندی قرآن را توجیه می‌کند. مساله تحقیق حاضر این است چه اشکالات عقلی و نقلی بر ادّعاهای وی خصوصاً ادعای اصالت فاعلیت پیامبر و گفتمانی و تاریخ‌مندی قرآن مترتب است؟ در تحقیق حاضر با بررسی تطبیقی دو دیدگاه فوق به روش توصیفی تحلیلی، به یافته ‌های زیر دست می‌یابیم: الهی بودن توامان محتوا و الفاظ وحی، نقش قابلی پیامبر در فرایند وحی، فراتاریخی بودن قرآن، غیریّت مقوله مواجهۀ ملازم با دریافت حقائق (تجربه وحیانی) از مقوله حقائق دریافتی از عالم غیب؛ بطلان گفتمانی بودن و تاریخ‌مندی قرآن به دلیل مغایرت مبانی و لوازم آن با اصول مسلم عقلی ( ادله برون دینی ) و مخالفت با ادله نقلی(ادله درون دینی).

The Agent of Prophetic Revelation in the Theory of the Historicity of the Qur'an (with an Emphasis on Nasr Hamed Abu Zayd`s View)

Contrary to the views of most Islamic philosophers and theologians on the subject of revelation, Nasr Hamed Abu Zayd (representative of the neoMuchr('39')tazilites) sometimes takes revelation as a synonymous for inspiration and sometimes regard it as a kind of religious experience. In this way, he strengthen agent role of the Prophet in revelation and, claiming its discoursive state and impressionability of current culture, justifies the historicity of the Qurchr('39')an. The question of the present research has been regarded as: what are the intellectual and narrative objections against his claims, especially against has claim of authenticity of the Prophetchr('39')s agency and the discoursive state and historicity of the Qurchr('39')an? In the present study, examining the two views mentioned comparatively by descriptive and analytical method, we reach the following findings: the divinity of both the content and the words of revelation, the impressionable role of the Prophet in the process of revelation, the transhistorical nature of the Qurchr('39')an; the invalidity of the claim of discoursive state and the historicity of the Qurchr('39')an due to the contradiction of its principles and supplies with the indisputable rational principles (extrareligious arguments) and opposition to the narrated arguments (intrareligious arguments).KeywordsThe Historicity of the Qurchr('39')an, the Discourse of Revelation, the Origin of Prophetic Revelation, the Revlatory Experience, Nasr Hamed Abu Zayd, NeoMuchr('39')tazilites.