ارزیابی انتقادی رویکرد استاد حکیمی به تاویل براساس آراء علامه طباطبایی

بررسی نقش تاویل در فهم متون دینی و عدول از ظواهر الفاظ آیات قرآن، یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل مسلمانان بوده است. در سدۀ اخیر طرح مکتب تفکیک و مشخصاً طرد تاویل و تاکید بر خالصمانی ظواهر متون قرآنی، نزد این مکتب، دو قطب طرفداران و مخالفان تاویل در حوزۀ دین‌پژوهی را بدنبال داشته است. این مقاله با روش کتابخانه‌ای و تحلیل و مقایسۀ آثار استاد حکیمی و علامه طباطبایی، این مسئله را موردبررسی قرار داده است که یافته‌ها، حاکی از نهایت افتراق و جدایی بین دو دیدگاه در نوع تبیین و روش اتخاذی آنان است. و نیز با توجه به ذوبطون بودن کلام وحی هیچ فرقه و مکتبی گریزی از تاویل نداشته و برخلاف مشی تفکیکیان و استاد حکیمی فهم عمیق معانی دین و رسیدن به گوهر ناب و خالص کلام وحی، نه در عصری سازی آن متون، که مرهون بکارگیری تاویل است و طرح تفکیک ظواهر متون دینی برای پرهیز از تاویل در مقام یک ایده و رویای غیرعملی بازخواهد ماند.

A Critical Study of Master Hakimi's Approach to Ta`wīl on the Basis of Allameh Tabataba`i`s View

Examining the role of ta`wīl in understanding religious texts and passing from the appearances of the words of Quranic verses has been one of the most challenging issues for Muslim scholars. In the last century, appearance of the school of tafkīk, and specifically denial of ta`wīl and emphasis on the necessity of the purity of the appearances of Qurchr('39')anic texts, has led to two poles of proponents and opponents of ta`wīl in the field of religious studies. This article examines the issue with an analytic method and librarybased technique and compared of the works of professor Hakimi and Allameh Tabatabai in the field. The findings indicate maximum difference between the two views in the type and method of explanation. Also, due to the revelation`s state of being of various levels, no sect or school has escaped from ta`wīl. The way to separate the appearances of religious texts to avoid ta`wīl will remain an impractical idea and dream.Keywords: Tabatabai, Hakimi, Ta`wīl, Tafsir, Quran, Hadith