نقد پارادایمی نظریه‌های جامعه‌شناسان دینی درباره خاستگاه دین با رویکرد اسلامی

تحلیل جامعه‌شناختی خاستگاه دین، یکی از حوزه‌های مطالعات برون‌دینی است که دستاوردهای آن معمولاً در تقابل با اندیشه‌های درون‌دینی انگاشته می‌شود. مسئله پژوهش فرارو ارزیابی یافته‌های جامعه‌شناسان دین از منظر اندیشه دینی است. در این راستا با روش توصیفی تحلیلی محورهای اصلی برخی از اندیشه‌های جامعه‌شناختی دینی را طبق مبانی قرآن و حدیث ارزیابی کرده است. یافته‌های تحقیق حاکی از این است که بنیادی‌ترین دغدغه‌هایی که جامعه‌شناسان را در عصر مدرن به تقابل با دین کشانده، بر سه محور پارادایمی هستی‌شناختی مادی‌گرایانه، معرفت‌شناختی حسی وحی‌گریزانه و انسان‌شناختی تطور تکامل گرایانه بنا شده است. از منظر دینی، غیب خود بخشی مهم و اصلی از هستی است و عقل خود حجتی درون‌دینی است و انسان و دین نیز محصول تطور نیستند بلکه هر دو دارای حقیقتی غیبی و متعالی و تنزل ‌یافته از عالم معنا هستند.

Theories of Sociologists of Religion on the Origin of Religion with an Islamic Approach (A Paradigm Critique)

Sociological analysis of the origin of religion is one of the fields of extrareligious studies, the achievements of which are usually considered in opposition to intrareligious ideas. The problem of research is the evaluation of the findings of sociologists of religion from the perspective of religious thought. In this regard, with a descriptiveanalytical method, the main axes of some religious sociological ideas have been evaluated according to the principles of Quran and Hadith. The research findings indicate that the most fundamental concerns that have led sociologists in the modern age to confront religion are based on the three axes of materialistic ontological paradigm, antirevlational sensory epistemology and evolutionary anthropology. From a religious point of view, the unseen itself is an important and essential part of existence, and the intellect itself is an intrareligious argument; as understood in the study, man and religion may not be taken as a product of evolution. Rather, they both originate from the unseen and immaterisl world.KeywordsParadigm Critique, The Origin of Religion, AntiRevlational Sensory Epistemology, Materialist Ontology, AntiRational State of Religion, Rational State of Religion.