بررسی تطبیقی دیدگاه شیخ طوسی و غزالی در مورد جایگاه عقل در معرفت به خدا در گستره انتظار بشر از دین

جایگاه عقل و اندیشه انسان در مبحث انتظار بشر از دین چیست؟ این نوشتار با بررسی تطبیقی و مقایسه دیدگاه شیخ طوسی و غزالی به روش توصیفیتحلیلی درمقام یافتن پاسخ به این سوال است. آن گاه طی تحقیق حاضر معلوم می‌گرددکه این دانشمندان برای عقل در فهم انسانی در ساحت شناخت خدا، نقش اساسی قایل‌اند اما درباره ماهیت و چیستی عقل و چرایی خطای آن سخن نگفته‌اند. هر چه دامنه وحی و آموزه‌های شریعت،گسترده‌تر می‌شود، از محدوده دخالت و تاثیر عقل کاسته می‌شود. از نظر این دو متفکر، اتکا صرف به عقل بدون مراجعه به آموزه های وحیانی کافی نیست؛ غزالی معرفت الهی را بواسطه شرع، واجب می‌داند و شیخ طوسی به وجوب عقلی معرفت با معاضدت انبیا معتقد است. از دیگر نتایج مقاله، این است که؛ فطری بودن حس خداجویی به معنی بدیهی بودن آن نیست. در نهایت، به چالش جدی عصر حاضر در تلقی عقل به‌عنوان شانی از شئون نفس و اثبات وجود مستقل نفس اشاره می‌شود.

A Comparative Study of Sheikh Tusi and Ghazzali`s Views on the Place of Reason in Knowledge of God in the Realm of Human Expectation of Religion

1] [2] [3] [4]What is the place of human reason and thought in the matter of human expectation from religion? Comparing Sheikh Tusi and Ghazzali`s views with an analyticaldescriptive method, this article is an attempt to answer to this question. As found by the study, the two scholars played a key role in understanding human reason in the realm of knowing God, but did not say anything on the nature of reason and on the why of its wrong. As the scope of revelation and the teachings of the Sharichr('39')ah expand, the scope of the intervention and the influence of the intellect diminishes. For these two thinkers, reliance on reason alone is not enough without reference to revelatory teachings; Ghazali considers Divine knowledge obligatory through sharia, and Sheikh Tusi believes in the intellectual necessity of knowledge with the help of the prophets. Another result of the article is that; The innate sense of seeking God does not mean that it is selfevident. Finally, the serious challenge of the present age in the understanding of reason as a dignity among the dignities of the soul and the proof of the independent existence of the soul is pointed out.Keywords: Sheikh Tusi, AlGhazali, Reason, Religion, Knowledge of God, Revelation and Prophecy.[1] . Associate professor at Payame Noor University. azhdar@pnu.ac.ir[2] . Associate professor at Payame Noor University. naser_mihamadi@.pnu.ac.ir[3] . Associate professor at Payame Noor University. g.khadri@gmail [4] . Phd student at Payame Noor University. khalilmollajavadi@yahoo.com