نگره تفکیک و ادله عقلی جسمانیت نفس، بررسی و نقد(با محوریت شیخ مجتبی قزوینی)

یکی از مسائل مهم نفس‌شناسی، مسئله تجرّد یا عدم تجرّد نفس است. حکما و متکلمان عقلی از دیدگاه تجرّد و متکلّمان نقلی و پیروان نگره‌ تفکیک از دیدگاه جسمانیت نفس دفاع می‌کنند. تفکیکیان با ارائه نظریه »جسمانیت نفس با رهیافت جسم لطیف « پرداختند. آنان برای اثبات دیدگاه خود از ادله عقلی مختلفی بهره برده‌اند. در این پژوهش با روش کتابخانه‌ای و با مطالعه آثار تفکیکیان، به این ادله می‌توان دست یافت و پس از تحلیل این ادله، آن‌ها را در دو دسته »ادله اثباتی « با اقسام »مغایرت نفس با علم و عقل «، »ارتباط با ارواح گذشتگان « و »اختلاف آثار نفس و مجردات « و »ادله سلبی « با اقسام »ادراک کلیات و بسائط توسط نفس «، »علم حضوری نفس به خودش «، »عدم ادراک نفس در پاره‌ای اوقات « و »عدم نیاز نفس بر ابزار مادّی « تحلیل کرد. با تامل در این ادله، به دست می‌آید که آن‌ها فاقد قوّت کافی برای اثبات مدعای تفکیکیان بوده و انتقادات متعددی بر هر یک از این ادله قابل طرح است.

A Critical Study of the Theory of Tafkik and Rational Proofsfor Materiality of Human Soul (With an Emphasis on Mojtaba Qazvini)

One of the important issues of philosophical psychology is that of immateriality or materiality of human soul. Philosophers and rational theologians defend of immateriality; yet narrative theologians and the followers of the Tafkikist view defend its materiality. Those of Tafkik, presenting the theory of materiality of the soul as being a subtle body have viewed in the field. They have used various rational arguments to prove their view. In this research, by a librarybased method and by studying the works the Tafkikists, some evidences can be achieved and after analyzing the evidences, they can be put into two categories: one is positive proofs with different types of the soul`s being different with science and reason , connection with the spirits of the past and difference between the effects of the soul and those of the immaterial beings and the other is negative proofs with the types of perception of universal and simple beings by the soul , intuitive knowledge of the soul to itself , lack of the soul`s perception in sometimes and the soul`s being needless of material means . Reflecting on these arguments, it would be clear that they lack sufficient strength to prove the Tafkikistchr('39') claim; moreover, each of the proofs may be taken as being opposed with several criticisms.