سنجش یکسان‌انگاری دلالت آیه 22 انبیاء و 42 اسراء بر برهان تمانع

یکی از براهین توحیدی که اندیشمندان علوم عقلی و نقلی سعی در اصطیاد آن از قرآن داشته اند، »برهان تمانع « است. در خصوص این برهان و چگونگی دریافت آن از کلام وحی، نگرش یکسانی وجود ندارد. به باور برخی، آیه « لَوْ کاَنَ فِیهِمَا ءَالِهَهٌ اِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا » (انبیاء/22) و «آیه قُل لَّوْ کَانَ مَعَهُ ءَالِهَهٌ کَمَا یَقُولُونَ اِذًا لاَّبْتَغَوا اِلی ذِی الْعَرْشِ سَبِیلاً» (اسراء/42) دلالتی یکسان بر برهان تمانع دارند. در برابر این گروه، شماری دیگر از صاحب نظران سخن اینان را ناصواب می انگارند و بر آنند که برهان مستفاد از این دو آیه، یکسان نیست و مقدمات آن دو متفاوت است. نوشتار پیش رو با عنوان بازاندیشی یکسان انگاری دلالت آیه 22 انبیاء و 42 اسراء بر برهان تمانع، پس از تحلیل دلالی آیه های مذکور به این نتیجه رهنمون می شود که دیدگاه دوم، با ظاهر آیات سازگارتر است و نمی توان دلالت این دو آیه را یکسان قلمداد نمود.