بررسی جامعه شناختی گفتگوهای خیالی در مطبوعات عصر قاجار
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
باغدار دلگشا علی ,ناظمیان فرد علی
|
|
منبع
|
پژوهش هاي تاريخي - 1396 - دوره : 9 - شماره : 3 - صفحه:49 -66
|
|
|
|
|
چکیده
|
گفتگوی خیالی با درون‌مایه‌های سیاسی و اجتماعی، بارزترین وجوه انتقادی رایج در مطبوعات عصر قاجار است که روشنفکران و روزنامه‌نگاران این دوره به کار می‌گرفتند. نفس رواج این شیوه نشان‌دهندۀ وضع ویژﮤ جامعۀ ایرانی در این برهۀ زمانی است که در کشاکش عبور از مرحله‌ای تاریخی بود. پرسشی که در کانون توجه این پژوهش قرار دارد این است که روزنامه‌نگاران عصر قاجار از چه زمانی به انتخاب این شیوه توجه کردند و ناظر به چه اهدافی بود. در دورۀ فتحعلی‌شاه، به استفاده از این شیوه توجه شد؛ اما در عصر ناصری، وجه انتقادی آن آشکارتر شد و سرانجام در دورﮤ استبدادی محمدعلی‌شاه، به‌علت وجود خفقان فزاینده، به‌مثاﺑﮥ گونه‌ای (ژانر) اثربخش در نشر آگاهی و بیان انتقادهای سیاسی و اجتماعی، از آن استفادﮤ وسیع شد. یافته‌های این پژوهش مبتنی‌بر روش توصیفی‌تحلیلی و متکی‌بر رویکرد جامعه‌شناختی به نسخه‌های باقیمانده از 75 روزناﻣﮥ درون‌مرزی دورﮤ قاجاری است. این پژوهش نشان می‌دهد که هدف غایی روشنفکران و روزنامه‌نگاران این دوره از به‌کارگیری چنین شیوهای، تفهیم نظام مشروطه و مباینت‌نداشتن آن با شرع مقدس و نیز معرفی این نظام در قالب الگویی مناسب برای ایجاد وضعیت سیاسی و اجتماعی مطلوب در جاﻣﻌﮥ ایران بود.
|
|
کلیدواژه
|
گفتگوهای خیالی، مطبوعات، عصر قاجار، رویکرد جامعه شناختی، استبداد
|
|
آدرس
|
دانشگاه فردوسی مشهد, ایران, دانشگاه فردوسی مشهد, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
nazemian@um.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|