بررسی عوامل تاریخی بنیاد شهرها با رویکرد به شهرهای ایران و میانرودان

در بررسی این نکته که جوامع چه زمانی به شهرنشینی و مدنیت متمایل شدند و چه عواملی باعث این رخداد شد، مکاتب مختلف تاریخی و جغرافیایی هرکدام به یکی از عوامل مهم در پیدایش و ساختار شهرهای باستانی ﺗﺄکید کرده‌اند. دراین‌بین، رایج‌ترین نظریه‌ها چنین عنوان کرده‌اند که پیامدهای ناشی از «انقلاب کشاورزی» و «دین‌گرایی» و اشتراک‌های دینیِ جمعیت‌های کهن، از اسباب اصلی بنیاد شهرها بوده است. ازاین‌رو، در پی محک صحت و سقم این نظریه‌ها، با مطالعه اسناد تاریخی و یافته‌های باستان‌شناسی با روش کتابخانه‌ای و با رویکرد توصیفی‌تحلیلی متوجه می‌شویم که دست‌کم در فلات ایران و میانرودان، انسان در طی یک‌جانشینی در موقعیت مطلوب جغرافیایی، انقلاب کشاورزی را به وجود آورد؛ سپس در پی این انقلاب، به‌تدریج تقسیم کار رخ داد و در اثر نوآوری‌ها، قدرت بیشتر و روابط تجاری و انباشت سرمایه پدید آمد و دیگر عوامل موجود همچون دین، جمعیت و عوامل سیاسی‌نظامی در فرهنگ بشری شکل گرفت و موجب ایجاد شهرها شد. درواقع در پیدایش و بنیاد شهرهای باستانی، همه عوامل مذکور سهیم نبودند؛ اما در منطقه جغرافیاییِ موضوع مطالعه در این پژوهش، باید عوامل جغرافیایی، اقتصادی، دینی و سیاسی‌نظامی را به ترتیب در پیدایش یا تکامل ساختار شهرها تاحدود چشمگیری موثر و مهم تلقی کرد و شهرهای باستانی ایران و میانرودان را دارنده این خصوصیات برشمرد؛ البته، منطبق با نظریه‌های مذکور و با ﺗﺄکید بر دو عامل اقتصادی و دینی.

The Study of the Historical Factors of the Foundation of Cities with the Approach to the Cities of Iran and Mesopotamia

In examining the time when communities began to dominate urbanization and civilization and the factors that led to this event, various historical and geographical schools have emphasized one of the major factors in the emergence and structure of ancient cities. In this context, the most common theories have stated the consequences of the "agricultural revolution" and "religiousism" and the religious contributions of the old people that have been the main source of the foundations of the cities. Therefore, following the verification of the veracity of these theories, by studying historical documents and archaeological findings with a library method and a descriptive approach, we found that, at least in the plateau of Iran and Mesopotamia, mankind created an agricultural revolution through a united geographical position. Then, following this revolution, the division of labor gradually took place, resulting in innovations, greater power and business relations and capital accumulation, and other factors such as religion, population, and political factors emerged in human culture and created cities. In fact, despite all these factors are not necessarily involved in the emergence and foundations of ancient cities, but considering the geographic area studied in this research geographical, economic, religious and politicalmilitary factors can be largely important and effective in the genesis and evolution of cities. And the ancient cities of Iran and Mesopotamia have had these characteristics. Of course, it should be in accordance with the above theories and emphasizing two factors of economic and religious.